Afyon'un neyi meşhurdur? Afyonkarahisar'ın meşhur şeyleri

Afyonkarahisar ilinin meşhur şeyleri burada yazılanlarla sınırlı olmamak üzere kısaca şunlardan oluşur:

Afyon'un meşhurları

• Afyon Ağzıaçığı: Un, su ve tuzdan hazırlanan mayasız hamurun kat kat açılması, her katına iç yağlı harcın sürülmesi, içine peynirli veya kıymalı iç harcı koyulması ve üst orta kısmı açık kalacak şekilde kenarlarının pileli olarak katlanıp fırında pişirilmesi suretiyle yapılan bir poğaça türü.
• Afyon Bükmesi: Buğday unu, su ve tuzdan oluşan hamurun kat kat açılması, her katına haşhaş ezmesi sürülüp katlanıp tekrar açılması, içine mercimekli, peynirli, patatesli veya ıspanaklı iç harcı koyulup dikdörtgen şeklinde kapatıldıktan sonra fırında pişirilmesiyle hazırlanan bir börek türü.
• Afyon Kaymağı: Afyon ilinin florasında yetişen otlar, haşhaş küspesi ve diğer yağlı tohumlar (ayçiçeği, pamuk vb.) ile beslenen mandaların sütlerinin süzülüp kaymak tavalarında kaynatılması ve soğutulması ile elde edilen, en az %0,5 protein %0,5 karbonhidrat, %60 yağ ve %65 kuru madde içeren bir kaymak türü.
• Afyon Kaymaklı Ekmek Kadayıfı: Ekmeklik buğday unu, su, yaş maya, tuz ile tekniğine uygun hamur haline getirilerek taş fırında pişirilen pidemsi yapılı ve yoğun gözenekli kuru kadayıf ekmeğinin, beyaz şeker, su ve limon tuzundan oluşan şerbet ile ıslatılıp tekrar pişirilmesi ile elde edilen ve Afyon Kaymağı ile servis edilen bir tatlı türü.
• Afyon Kebabı: Özel amaçlı buğday unu, su, yaş maya ve tuz kullanılarak hazırlanan ve taş fırında pişirilen kebaplık pidenin, kavrularak pişirilen dana kuşbaşı etinin suyu ile ıslatılması ve pidenin üzerine etin koyulmasıyla yapılan ve yoğurt ve közlenmiş biber ve domates ile servis edilen bir kebap türü.
• Afyon Lokumu: Glikoz, şeker kamışı şekeri vb. türevlerinden uzak durularak beyaz şeker, doğal mısır nişastası, limon tuzu ve kabuksuz ceviz, Antep Fıstığı, leblebi, yer fıstığı, fındık, susam, haşhaş, yaş veya kuru meyve şekerlemeleri, meyve aroması, çikolata veya Afyon Kaymağı gibi dolgu malzemeleri kullanılarak sade, sultan, sucuk tipi ve çeşnili olmak üzere 4 farklı şekilde üretilen bir lokum türü.
• Afyon Manda Yoğurdu: Afyon ilinde yetiştirilen Anadolu mandalarından elde edilen manda sütlerinin kaymak üretiminden sonra geriye kalan kaymakaltı sütünden üretilen, en az yüzde 3 süt yağı içeren, porselen beyazı renkli, sert, sıkı ve kıvamlı yapılı, hafif yapışkanlık özelliği gösteren ve kendine has tat ve kokusu olan bir yoğurt türü.
• Afyon Mermeri: Toplam mermer rezervi 400 milyon metreküp olarak tahmin edilen Afyonkarahisar'da çıkarın mermer çeşitleri şunlardır: Afyon Beyaz (Afyon Kaymak) Mermeri, Kaplan Postu Mermeri, Şeker Mermeri, Gri Mermeri, Bal Mermeri, Menekşe Mermeri, Karabağ Sedef Mermeri, Karabağ Gümüş Mermeri, Sandıklı Bej Mermeri, Sandıklı Siyah Bej Mermeri, Emirdağ Traverteni, Emirdağ Silver Traverteni, Emirdağ Oniksi, Şuhut Kahverengi Traverteni, Nergis Traverteni, İscehisar Andeziti, Karakaya Bazaltı, Kocatepe Trakiti, Ayazini Tüfü.
• Afyon Pastırması: Sığır veya manda karkas etlerinden alınan parça etlerin dinlendirilmesi, tuzlanması, kurutulması, baskılanması, tekrar kurutulması, tekrar baskılanması, çemen otu unu, kırmızı biber, sarımsak, tuz ve sudan oluşan bulamaç ile kaplanması (çemenlenmesi) ve kurutulması ile yapılan pastırma türü.
• Afyon Patlıcan Böreği: Kızartıldıktan sonra ince ince doğranan çekirdeksiz patlıcanların yumurta, dana kıyma, maydanoz ve baharatlar ile karıştırılıp üzerine yeşilbiber ve dilimlenmiş domates koyulduktan sonra fırında pişirilmesiyle yapılan unsuz bir börek türü.
• Afyon Sucuğu: Et olarak % 85 sığır etiyle lezzet katması için % 15 manda eti, iç yağı, baharat olarak acı ve tatlı kırmızı biber, kimyon, karabiber, yenibahar, zencefil, sarımsak tuz ve şeker kullanılarak yapılan bir sucuk türü.
• Afyonkarahisar Çullama Köfte: Dana kıyma, ince bulgur, soğan, maydanoz, tuz ve karabiberin yoğurulması ile elde edilen harcın büyük tombul köfteler haline getirildikten sonra haşlanması ve un ve yumurtaya bulanarak kızartılması ile hazırlanan bir köfte türü.

• 

  Afyon Göce Köftesi

  Afyonkarahisar Göce Köftesi: Düğü (ince bulgur), göce (dövülmüş buğday), kuru soğan, yumurta, buğday unu, kuru nane, tuz ve su ile hazırlanan küçük yuvarlak köftelerin haşlanmasından sonra üzerine sarımsaklı yoğurt ile tereyağı, kırmızı pul biber ve salçadan oluşan sosun dökülmesiyle yapılan bir köfte yemeği türü.
• Afyonkarahisar İlibada Sarması: Latince adı Rumeoc Patienta olan karabuğdaygiller familyasında yer alan, tek sap üzerinde büyüyen ve ekşimtırak bir tadı olan labada bitkisi yapraklarının içine ince bulgur ve dövülmüş buğday ana malzemelerinden hazırlanan iç harcının konulup üçgen (muska) şeklinde sarılmasıyla yapılan bir yaprak sarması türü.
• Afyonkarahisar Patatesli Ekmeği: Buğday unu, su, tuz ve ekşi maya ile hazırlanan hamura %25-30 oranında haşlanmış patates ezmesinin katılması, mayalanması, yuvarlak form verilip taş fırınlarda pişirilmesiyle yapılan kendine has kızarmış renkli olan ve uzun süre bayatlamayan doyurucu ve besleyici bir ekmek türü.
• Afyonkarahisar Velense Hamur Aşı: Buğday unu, yumurta, zeytinyağı, su ve tuzdan oluşan ve yufka şeklinde açılan hamurun küçük kareler şeklinde kesilmesi, kurutulması ve daha sonra haşlanıp üzerine sarımsaklı yoğurttan oluşan sos ilave edilmesi ve eritilmiş tereyağı gezdirilmesiyle hazırlanan bir hamur yemeği türü.
• Bayat Türkmen Kilimi: Avşar, Saçbağlı, Bindallı, Körçiçek, Hayat Ağacı, Başaklı, Bıtraklı, Ejderhalı, Seleser, Parmaklı, Konya, Kütahya gibi yöreye özgü desen, motif ve renklere bağlı kalınarak; % 100 kök boyalı yün, kirman ipi ve % 100 el emeği ile elde dokunarak üretilen bir kilim türü.
• Çay İlçesi Vişnesi: Kendine has aroma ve mayhoşumsu bir tada sahip, meyve eti gevrek, sert ve sulu olan iri taneli bir vişne türü.
• Dazkırı Halısı: Yörede beslenen koyunlardan elde edilen yünlerin kök boyalarla renklendirilmesinden sonra motiflerine göre kalemli halı, kuşlu halı ve çarklı halı çeşitlerinde dokunan, kalitesi 35x40 veya 30x40, atkısı tek ya da çift, hav yüksekliği ise 4-5 cm olan ve genellikle koyu tonlarda elde dokunan bir halı türü.
• Emirdağ Yumurtalı Pidesi: Buğday unu, yaş maya, tuz ve su ile hazırlanan hamurun razmol (un kepeği) ile yaklaşık 80 cm uzunluğunda ve 15 cm genişliğinde oval bir şekilde açılıp kenarlarının kıvrılması, üzerine tereyağı sürülüp fırında 2 dakika kadar pişirilmesi, fırından çıkarılıp üzerine yumurta kırılması, fırına tekrar koyulup isteğe göre rafadan veya tam pişmiş olarak pişirilmesi ile yapılan bir pide türü.
• Emirdağ Dolgulu Köftesi: Kıyma, ince bulgur, soğan, yumurta, tuz ve baharatlarla yoğrulan dış köfte harcının ağzı açık bir top şeklinde şekillendirilmesinden sonra içine kavrulmuş kuyruk yağı konulması ve ağzının kapatılıp haşlanarak pişirilmesi ile yapılan köfte türü.
• Emirdağ Güveci: İri kuşbaşı kuzu eti, yeşil biber, domates, patlıcan, sarımsak, tuz ve su kullanılarak yapılan ve ağzı kapalı toprak çömlekte odun ateşiyle ısıtılan taş fırında pişirilen sulu bir et yemeği türü.
• Emirdağ Kilimi: Koyun yününden elde edilen çözgü ve kirman iplerinin bitkisel kök boyalarla renklendirilip atkı iplerinin çözgü iplerinin bir altından ve bir üstünden geçirilmesi ve sıkıştırılması suretiyle genellikle geometrik desenler ve koyu renkler ve tonlar kullanılarak dokunan bir kilim türü.
• Emirdağ Koyun Yoğurdu: Koyun sütünden ve bir önceki koyun yoğurdundan mayalanarak üretilen, üstünde sarımtırak bir kaymak tabakası bulunan, yağ oranı yüksek, beyazımsı/kremsi renkte, koyun sütü rayihasına (kokusuna) ve oldukça yoğun bir kıvama sahip olan bir yoğurt türü.
• Haşhaş: Dünya haşhaş üretiminde Türkiye ilk sırada yer alırken, Türkiye'de de haşhaş üretiminde Afyon ili yer alır.
• Keçe: Yün gibi hayvansal liflerin birbirine kaynaşması ve karışması ile yapılan keçe Afyon el sanatları içinde önemli bir yere sahip olmuş, yüzyıllardır yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir.
• Pazırık El Halısı: Kalitesi 25x25, çözgüsü 6/11 yün, kalın atkı ipi 6/14 yün, ince atkı ipi 12/5 yün, ilmelik 1,5/2 yün, hav yüksekliği 8-10 mm ve dm²'deki ilme sayısı 625 olan ve çift Türk düğümü ile dokunan bir el halısı türü.
• Sultandağı Kirazı: Latince tür adı Prunus avium L. olan "0900 Ziraat" çeşidi kiraz kullanılarak üretilen ve "Türk Kirazı" olarak ünlenen, meyve şekli geniş kalp şeklinde, uzun saplı, meyve içi pembe-kırmızı, meyve eti sert ve sulu, meyve kabuğu parlak koyu kırmızı renkte olan iri bir kiraz türü.
• Şuhut Keşkeği: Buğdayın kabuğu soyulmuş ve yıkanmış hali olan göce, nohut, et, tuz ve suyun çömlek içinde taş fırında 12-15 saat pişirilmesi ve pişirme sona erdiğinde içine Afyon Kaymağı eklenerek lif lif oluncaya ve özleşinceye kadar kepçe ile dövülmesi (karıştırılması) ile hazır hale gelen ve isteğe göre üzerine kırmızı toz biber, salça ve tereyağı ile yapılan sos dökülerek servis edilen bir keşkek türü.
• Şuhut ve Sandıklı Patatesi: Şuhut ve Sandıklı ilçelerinde yetiştirilen, genellikle kızartmalık olarak kullanılan sarı renkli ve büyükçe bir patates türü.
• Türkmen El Halısı: Kalitesi 25x28, çözgüsü 4/4 yün, kalın atkı ipi 4/4 yün, ince atkı ipi 4/2 yün, ilmelik 3,5/4 yün, hav yüksekliği 12-13 mm ve dm²'deki ilme sayısı 672 olan ve çift Türk düğümü ile dokunan bir el halısı türü.
• Afyonkarahisar Kalesi: 226 metre yükseklikteki volkanik bir kaya kütlesinin tamamı üzerine yapılmış olan ve MÖ. 1350 yıllarında Hitit imparatoru II. Murşil zamanında kullanılmış olan kale o dönemde Hapanuva; Roma ve Bizans dönemlerinde Akroenos adıyla ve Selçuklular döneminde ve sonrasında da Karahisar adı ile anılmıştır.
• Mevlevi / Türbe Camii (Afyon Mevlevihanesi): Tekkelerin kapatılmasından önce diğer mevlevihaneler arasında ayrı bir yeri olan, Mevlevilik töresinde Konya'dan sonra ikici sırayı alan ve günümüzde cami olarak hizmet veren mevlevihane Afyonkarahisar'ın Mevlana Mahallesinde yer alır.