İzmir'in neyi meşhurdur? İzmir'in meşhur şeyleri

İzmir ilinin meşhur şeyleri burada yazılanlarla sınırlı olmamak üzere kısaca şunlardan oluşur:

İzmir'in meşhurları

• Bergama El Halısı: Kök boyalarla renklendirilen canlı ve parlak yün ipliklerden Gördes-Türk düğümü ile dokunan, her birinin kendine has rengi, motifi ve öyküsü olan, geçmişi 15. yüzyıla kadar uzanan, Türkiye'de olduğu kadar yurtdışında da bilinen ve birçok Müze ve özel koleksiyonda yer alan; kalitesi 32x40, çözgüsü 4/3 yün, kalın atkısı 4/2 yün, ince atkısı 4/2 yün, ilmelik 2/1 yün, hav yüksekliği 7-10 mm ve dm²'deki ilme sayısı 1280 olan bir el halısı türü.
• Bergama Graniti: Yapısında kuvars, biyotit ve çeşitli mineraller bulunan, cilalanabilen, suya, aside ve aşınmaya dayanıklı olan ve renk ve dokularıyla diğer granitlerden ayrılan genellikle gri ve tonlarında koyu renkli bir granit türü.
• Bergama Kağıdı (Parşömeni): Önceden tuzlanmış derilerin (genellikle oğlak ve koyun derisi) yıkanması, bir hafta boyunca kireç solüsyonunda bekletilmesi, kıl, tüy, et ve yağlarından arındırılması, 7-10 gün kireç havuzunda dinlendirilmesi, yıkanıp gergi tahtalarına gerilmesi, yarım daire şeklindeki lunellum adı verilen bıçakla tıraşlanarak inceltilmesi ve ponza taşıyla perdahlanıp kurumaya bırakılmasıyla yaklaşık 1 ay gibi bir sürede üretilen, üzerine yazı yazmada kullanılan ve geçmişi MÖ II. yüzyıla kadar dayanan dayanıklı ve uzun ömürlü bir yazı malzemesi.
• Bergama Kozak Çam Fıstığı: Fıstık çamı ağaçlarından toplanan meyvelerden (kozalaklardan) elde edilen, dolgun gövdeli, iri, açık krem renginde ve yumuşak yapılı olan bir çam fıstığı türü.
• Bornova Kınalı Bamyası: Beş köşeli meyveleri etli ve lezzetli olan, sofralık olarak tüketim yanında sümüksü yapı oluşturmaması sayesinde konserve değeri de yüksek olan, sap kısmında düzensiz kırmızı renklenmeler olması nedeniyle bu adla anılan Kınalı bamyanın en önemli özelliği ise yerel tohum ile üretiliyor olmasıdır.
• Bornova Misketi Üzümü: Latince adı Vitis vinifera L. türüne ait olan misket kokulu yerel bir çeşitten elde edilen, beyaz-sarı renkli yuvarlak daneleri orta büyüklükte, kalın kabuklu, düşük asitli, güçlü aromalı, sulu ve güzel kokulu; salkımları ise büyük, uzun ve konik olan çekirdekli bir üzüm çeşidi.
• Bozdağ Kestane Şekeri: Ödemiş bölgesinde Akkoza, Tekkoza ve Karaaşı türü kestane ağaçlarından elde edilen kestanelerin kabukları soyulduktan sonra haşlanması ve şekerli su ile pişirilmesi ile yapılan, iri, parlak ve bütün taneli bir kestane şekeri türü.
• Çavuşdağı Kuru Fasulyesi: Kabuk atmaması, suyunun parlak ve duru olması, suda bekletmeye gerek kalmadan tek suda pişebilmesi, küçük taneli olmasına rağmen protein ve şeker oranının yüksek olması ve yüzyılı aşkın bir süredir ata tohumuyla yetiştirilmesi gibi özelliklere sahip olan kirli beyaz renkte lezzetli bir fasulye türü.
• Çeşme Kavunu: Yuvarlağa yakın basık meyveleri küçük olan, sarı zemini üzerinde yeşil çizgi ve benekler bulunan, lezzeti, kokusu, sululuğu ve tatlı aromasıyla ün yapan ve uzun süren dayanıklılığıyla "kış kavunu veya askı kavunu" olarak da bilinen bir kavun türü.
• Ege İnciri: Kurutmaya elverişli, sofralık tüketime de uygun, rengi beyaza yakın sarı, küçük çekirdekli, ince kabuklu, hissedilir hoş kokulu, tatlı ve şeker oranı %50-55 civarında olan ve "Sarılop" olarak adlandırılan bir incir türü.
• Ege Pamuğu: Çoğunlukla Nazilli 84, Nazilli M503, Nazilli 143 ve Carmen çeşitlerinden elde edilen, bölgenin iklim ve toprak özellikleri ve ekolojik koşulları sayesinde, parlaklığı ve yumuşaklığı yüksek, boyanma ve iplik olabilme (bükümü, kopma mukavemeti) özellikleri diğer pamuklara göre daha iyi olan bir pamuk türü.
• Ege Sultani Üzümü: Latince Vitis vinifera L. türünden elde edilen, sarı/sarı-yeşil renkteki taneleri, çekirdeksiz, ince kabuklu, tatlı, sulu, etli ve gevrek olan hem sofralık hem de kurutmalık olarak tüketilen bir üzüm türü.
• Görece Nazar Boncuğu: Yaklaşık 200 yıldır Görece'li cam ustaları tarafından camın eritilip demir çubuklar ile elde şekillendirilmesiyle yapılan, nazar ve kem göze karşı koruduğuna inanılan, genellikle mavi-beyaz renklerde ve tonlarında üretilen bir süs ve takı boncuğu.
• Gümüldür Mandalinası: Üç yapraklı (diken anacı) (Poncirus trifoliata L.) anaç üzerine aşılanan Satsuma türü mandalinadan elde edilen, güzel kokulu, tatlı, sulu, çekirdeksiz, ince kabuklu ve basık şekilli olan erkenci bir mandalina türü.
• Güney Ege Zeytinyağları: Ege Bölgesinin siyah sofralığa da uygun bir çeşidi olan ve orijininin Muğla ili olduğu bildirilen "Memecik" cinsi zeytinlerden elde edilen koyu yeşilimsi-sarı renkli ve kuvvetli meyve kokulu olan bir zeytinyağı türü.
• İzmir Boyozu: Buğday unu, su ve tuz ile hazırlanan hamurun tahinli yağ ile açılıp katlanmasından sonra yuvarlak ve göbekli bir şekil verilmesi ve fırında pişirilmesi ile yapılan, ağızda kolay dağılan, ne çok sert ne de çok yumuşak olan mayasız bir hamur işi.
• İzmir Çeşme Damla Sakızı: Dünyada sadece İzmir'in Çeşme ilçesi ile Yunanistan'ın Sakız Adası'nda yetişen damla sakızı ağaçlarından sızan reçinemsi sıvı maddenin güneşte kurutulup sert ve yarı saydam hale getirilmesiyle elde edilen aromatik bir gıda maddesi.
• İzmir Gevreği: Buğday unu, maya, tuz ve sudan oluşan ve halka haline getirilen hamurun kaynayan pekmezli su içine daldırılarak ön pişirme uygulanması, çıkarılıp tüm yüzeyinin susamla kaplanmasından sonra fırınlanarak 2. kez pişirilmesi ile elde edilen gevrek bir simit türü.
• İzmir Kumrusu: Kuş gövdesine benzediği için bu adla anılan, susamlı İzmir Kumru Ekmeğinin içerisine İzmir Tulum Peyniri, domates ve yeşil biber konulmasıyla hazırlanıp soğuk olarak servis edilen veya kömürde kızartılmış sucuk, salam, eritilmiş kaşar peyniri ve domatesin konulması suretiyle sıcak olarak servis edilen bir kahvaltılık ve atıştırmalık türü.
• İzmir Lokması: Buğday unu, su, tuz, maya ve şeker ile tekniğine uygun olarak hazırlanan hamurun fermantasyonundan sonra ortası delikli yuvarlak bir şekil verilip kızgın yağda kızartılıp şerbetlenmesi ile yapılan bir tatlı türü.
• İzmir Şambalisi: Buğday irmiği, şeker, süt (veya yoğurt), nişasta ve kabartma tozu ile tekniğine uygun olarak hazırlanan hamurun tepsiye yayıldıktan sonra üzerine badem veya fıstık yerleştirilip pişirilmesi ve pişirildikten sonra da şerbetlenmesiyle yapılan bir tatlı çeşidi.
• İzmir Tulum Peyniri: İlk olarak Bergama'nın birkaç Yörük köyünde yapılmaya başlandığından Bergama Tulum Peyniri olarak da bilinen, geleneksel olarak sadece kaynatılmamış koyun sütünden yapılıp keçi derisinden hazırlanan tulumlara basılarak en az 3 ay olgunlaştırılan, sert, tuzlu ve gözenekli olan bir peynir türü.
• Karaburun Nergisi: Türkiye genelinde kesme çiçek üretiminde yüzde 8'lik payı olan ve yılda 250 bin demet yetiştirilen, aynı zamanda uçucu yağları kozmetik ve parfüm sanayinde kullanılan, nergisgiller familyasından soğanlı ve çiçekli bir bitki türü (Narcissus poeticus).
• Kavacık Üzümü: Latince adı Vitis vinifera L. "Alphonse Lavallée" kültivarının yetiştirilmesi ile elde edilen, mor-siyah renkte, parlak görünümlü, iri taneleri basık-yuvarlak şekilli, kalın kabuklu, 2-3 çekirdekli ve dayanıklılığı yüksek olan, kendine has lezzeti ve burukluk oluşturmayan güzel bir tadı bulunan sofralık bir üzüm çeşidi.
• Kemalpaşa Kirazı: Dünyada kirazın en erken olgunlaştığı yer olarak bilinen Kemalpaşa'da Latince adı Prunus mahaleb L. olan anaçlar üzerine aşılı Prunus avium L. 0900 Ziraat, Regina, Napolyon, Early Lory ve Early Burlat çeşidi kiraz ağaçlarından elde edilen kırmızı renkli ve büyük taneli bir kiraz türü.
• Kuzey Ege Zeytinyağları: Orijinin Edremit olduğu bilinen Ayvalık (Edremit Yağlık) zeytin çeşidinden elde edilen, dilde hoşa giden tatlımsı his bırakan, düşük ve orta şiddette acılık ve yakıcılık içeren, hafif akıcı ve genel olarak su gibi diye tanımlanan bir yapıya sahip olan bir sızma zeytinyağı türü.
• Menemen Testisi: "Menemen testisi gibi dizilmek" deyimine de konu olan Menemen Testisi, kırmızı renkli kaliteli Menemen kilinden yapılan bir çömlek türüdür.
• Ödemiş Çekişte Zeytinyağı: Çekişte çeşidi zeytinlerin soğuk sıkımı ile elde edilen, kendine has renk, tat ve kokusu bulunan, serbest asitlik değeri (oleik asit cinsinden) en fazla % 0,8 ve meyvemsi özellik, acılık ve boğazda bıraktığı yakıcılığı yüksek olan doğrudan tüketime uygun natürel bir sızma zeytinyağı türü.
• Ödemiş Köftesi: Dana veya doğurmamış düve etinden elde edilen kıyma, irmik, kimyon, karabiber, kekik ve tuz karışımının iyice yoğrulması, 15 cm uzunluğunda ve parmak kalınlığında şekillendirilmesi ve odun kömürü yanan ızgarada pişirilmesi ile yapılan, eritilmiş tereyağı ve kırmızı toz biberden oluşan sos ile ıslatılmış ekmek üzerinde, tereyağında hafif kızartılmış domates ve közlenmiş biber ile birlikte servis edilen uzun ince bir köfte türü.
• Ödemiş Patatesi: Marabel, Marfona, Agria, Ausonia, Jearla, Impala, Resy, Concerde ve Granola çeşitlerinden elde edilen, nişasta oranı %16-20 arasında değişiklik gösteren, yemeklik olarak tüketilen iç rengi sarımsı patateslerde nişasta oranı az protein oranı yüksek, sanayilik olarak kullanılan beyazımsı olanlarda nişasta oranı yüksek protein oranı az olan bir patates türü.
• Seferihisar Mandalinası: Satsuma türü mandalina ağaçlarından elde edilen, meyvesi alttan ve üstten hafif basık, kabuğu ince ve pürüzsüz, dilimleri ince zarlı olan ve kendine özgü tat ve aroması bulunan ve meyvesi ağaçta kendiliğinden sarardığından herhangi bir sarartma işlemi uygulanmadan tüketime sunulan bir mandalina türü.
• Tire Beledi Dokuması: Tezgahlarda genellikle pamuktan bazen de ipekle birlikte 60 cm eninde dokunan, mavi, lacivert, beyaz, siyah, sarı, yeşil ve kırmızı renklerle sade ve düz desenlere yer verilen; perdelik, döşemelik, yatak ve yorganlıklarda kullanılan; çift katlı, renkli ve çok dayanıklı bir dokuma cinsi.
• Tire Şiş Köfte: Dananın boşluk ve diğer özel yerlerinden üç kez çekilip dinlendirilerek hazırlanan az yağlı kıymanın ince şişlere sıvanıp közde ön pişirme uygulandıktan sonra tekrar dinlendirilip bakır tavada tereyağıyla hafif kızartılmasıyla iki kez pişirilerek yapılan isteğe göre domates sosu ve yoğurt ile birlikte servis edilen ince ve uzun olan bir köfte türü.
• Urla Sakız Enginarı: Çok erkenci olduğu için Kasım - Nisan aylarında hasat edilebilen, diğer enginarlara nazaran yaprakları ve çiçek tablası taze dönemde sebze olarak tüketilebilen, yaprakları ince, gevşek ve yumuşak, gövdesi orta iri ve hafif uzun, çiçek tablası ise ince ve sıkı olmayan bir enginar türü.
• Yarımada Hurma Zeytini: Herhangi bir fermantasyona tabi tutulmadan (zeytin ağacındaki bir mantarın etkisiyle) dalında kendiliğinden olgunlaşan ve tatlılaşan ve hiç bir işleme tabi tutmadan dalından koparılıp taze taze yenebilen ve sadece yöreye özgü olan bir zeytin türü.
• Bergama Antik Kenti: Helenistik, Roma, Doğu Roma ve Osmanlı Dönemlerine ait katmanları içerisinde barındıran ve Dünya Miras Listesine de alınmış olan Bergama Antik Kenti, Pergamon (çok katmanlı kent), Kibele Kutsal Alanı, İlyas Tepe, Yığma Tepe, İkili, Tavşan Tepe, X Tepe, A Tepe ve Maltepe Tümülüsleri olmak üzere dokuz bileşenden oluşmaktadır.
• Efes Antik Kenti: Antik dönemin en önemli merkezlerinden biri olan günümüzde de Dünya Miras Listesine alınmış olan "Efes" Dünya Miras alanı; Çukuriçi Höyük, Ayasuluk Tepesi (Selçuk Kalesi, St. John Bazilikası, İsa Bey Hamamı, İsa Bey Camii, Artemision), Efes Antik Kenti ve Meryem Ana Evi olmak üzere dört bileşenden oluşmakta ve Selçuk ilçesinde yer almaktadır.
• İzmir Saat Kulesi: Konak ilçesi meydanında yer alan ve İzmir'in bir sembolü olan, sekizgen yapılı, dört katlı ve 25 metre yüksekliğindeki İzmir Saat Kulesi, Osmanlı Padişahı Sultan II. Abdülhamid'in tahta çıkışının 25'inci yıldönümü kutlamaları dahilinde 1901 yılında inşa edilmiştir.
• Meryem Ana Evi: Hz. İsa'nın ölümüyle St. John'un Meryem Ana'yı Efes'e getirdikten sonra Meryem Ana'nın son günlerini burada geçirdiğine inanılan ev Selçuk ilçesine 9 km uzaklıkta Bülbül Dağı üzerinde yer almaktadır.