Sit nedir? Sit alanı ne demektir? Kısaca anlamları

Sit alanı

Sit ya da sit alanı, kısaca doğal, ekolojik veya kültürel değerlerinden dolayı koruma altına alınan imara (yapılaşmaya) kapalı yerlerdir. Her ülkenin kanunlarına veya ilgili uluslararası kuruluşların yönetmeliklerine bağlı olarak korunma düzeyine göre değişen çeşitli sit alanları vardır.

Dünyada (Ekim 2010 itibariyle) 161.000'in üzerinde koruma altında sit alanı vardır ve bu alanlar yaklaşık olarak dünya yüzey alanının yüzde 10 ila 15'ini teşkil ederler. Türkiye'de ise 2016 yılı sonu itibariyle 16.517 yer sit alanı olarak ilan edilmiştir. Bunların 15559'u arkeolojik, 282'si kentsel, 196'sı tarihi ve 480'i de karma sit alanlarıdır. Karma sit alanları birden fazla sit alanı özelliği gösteren alanlardır. Örneğin bir yerin hem kentsel, hem arkeolojik hem de doğal sit özelliği göstermesi gibi.

Arkeolojik Sit Alanları

İnsanlığın varoluşundan günümüze kadar ulaşan eski uygarlıkların yer altında, yer üstünde ve su altındaki ürünlerini, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik ve kültürel özelliklerini yansıtan her türlü kültür varlığının yer aldığı yerleşmeler ve alanlardır.

• 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı: Korumaya yönelik bilimsel çalışmalar dışında aynen korunacak sit alanlarıdır. Türkiye'de 10589 yer 1. derece arkeolojik sit alanıdır.
• 2. Derece Arkeolojik Sit Alanı: Korunması gereken, ancak koruma ve kullanma koşulları koruma kurulları tarafından belirlenecek, korumaya yönelik bilimsel çalışmalar dışında aynen korunacak sit alanlarıdır. Türkiye'de 711 yer 2. derece arkeolojik sit alanıdır.
• 3. Derece Arkeolojik Sit Alanı: Koruma - kullanma kararları doğrultusunda yeni düzenlemelere izin verilebilecek arkeolojik alanlardır. Türkiye'de 1635 yer 3. derece arkeolojik sit alanıdır.
• Kentsel Arkeolojik Sit Alanları: Arkeolojik sit alanlarında, 2863 sayılı yasanın 6. Maddesinde tanımlanan korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarını içeren ve aynı yasa maddesi gereği korunması gerekli kentsel dokuların birlikte bulunduğunu alanlardır.

Tarihi Sit Alanları

Milli tarihimiz ve askeri harp tarihi açısından önemli tarihi olayların cereyan ettiği ve doğal yapısıyla birlikte korunması gerekli alanlardır.

Kentsel Sit Alanları

Mimari, mahalli, tarihsel, estetik ve sanat özelliği bulunan ve bir arada bulunmaları sebebiyle teker teker taşıdıkları kıymetten daha fazla kıymeti olan kültürel ve tabii çevre elemanlarının (yapılar, bahçeler, bitki örtüleri, yerleşim dokuları, duvarlar) birlikte bulundukları alanlardır.

Doğal (Tabii) Sit Alanları

Jeolojik devirlerle, tarih öncesi ve tarihi devirlere ait olup, ender bulunmaları veya özellikleri ve güzellikleri bakımından korunması gerekli yer üstünde, yer altında veya su altında bulunan korunması gerekli alanlardır.

• 1. Derece Doğal Sit Alanı: Bilimsel muhafaza açısından evrensel değeri olan, ilginç özellik ve güzelliklere sahip olması ve ender bulunması nedeniyle kamu yararı açısından mutlaka korunması gerekli olan, korumaya yönelik bilimsel çalışmalar dışında aynen korunacak alanlardır.
• 2. Derece Doğal Sit Alanı: Doğal yapının korunması ve geliştirilmesi yanında kamu yararı göz önüne alınarak kullanıma açılabilecek alanlardır.
• 3. Derece Doğal Sit Alanı: Doğal yapının korunması ve geliştirilmesi yolunda, yörenin potansiyeli ve kullanım özelliği de göz önünde tutularak konut kullanımına da açılabilecek alanlardır.

Koruma altındaki sit alanları, biyolojik çeşitliliğin korunması için de gereklidir. Nesli tükenme tehdidi altındaki yaşam türlerini de avlanmaktan koruyarak onlara doğal bir yaşama ortamı sağlar.