Lüle taşı nedir? Özellikleri ve kullanım alanları

Lüle taşı

Lüle taşı (yerbilim) kolayca yontulup işlendiğinden çeşitli süs eşyaları yapımında kullanılan, hafif, gözenekli ve beyaz renkli doğal bir taştır.

Lüle taşı, sepiyolit grubuna dahil olan hidratlı bir magnezyum silikatıdır. Beyaz, kirli beyaz, krem, gri veya daha koyu renklerde olabilen alkali bir kil mineralidir. İrili ufaklı yumrular halinde 300 metre derinliğe kadar yer altından çıkarılır. İlk çıkartıldığında bir sabun kadar yumuşak olan lüle taşı, sonradan hava temasıyla nemini kaybederek sertleşir. Düzensiz bağlanmış kristalleri mikroskobik süngersi bir doku oluşturur.

Lüle taşı tespih

Sepiyolit kabaca iki gruba ayrılır. İlk grubunda, topraktan yumrular halinde çıkartılan, lifli yapılı olan ve lüle taşı olarak da bilinen alfa (α) sepiyolit vardır. Lüle taşı, sepiyolit grubunun en kaliteli olanıdır ve pipo, ağızlık, süs eşyası, biblo vb. yapımında kullanılır. Diğer grupta ise tabakalı sepiyolit veya sepiyolitik kil olarak da bilinen pulsu yapılı beta (ß) sepiyolit vardır ve sanayide genellikle bir adsorban kullanılır.

Lüle taşı yumuşak bir madendir, Mohs sertlik derecesi 2 - 2,5 arasındadır. Porozitesi (gözenekliliği) fazla bir malzemedir ve suyu kolaylıkla absorbe eder. Kuru lüle taşı su üstünde yüzebilir, ıslatıldığında tekrar yumuşak hale gelir. Beta sepiyolit ise suda dağılır.

Lüle taşı pipo

Lüle taşının özelliklerinden biride sigara dumanını, nikotini ve benzerlerini kolaylıkla absorbe etmesidir. Bir süre bu amaçla kullanılan lüle taşı, bu absorbe sonucunda, önce sararmaya başlar sonrasında rengi kehribara hatta kahverengiye döner. Bu nedenle lüle taşı yoğun olarak, sigaralar için ağızlık ve pipo üretiminde kullanılmıştır.

Beyaz altın, Deniz köpüğü ve Eskişehir taşı gibi isimlerle de anılan Lüle taşının ticari olarak işlenebilir yataklarının neredeyse tamamı da ülkemizde Eskişehir ilinde bulunur.