Karbon 14 nedir? Kısaca radyokarbon tarihleme yöntemi

Atmosferde güneş ışını etkisiyle karbon-14 oluşumu

Karbon 14 (radyokarbon), güneş ışınlarının atmosferde azot atomlarına çarpıp dönüştürmesiyle sürekli olarak oluşan ve kütle sayısı 14 olan kararsız karbon izotopudur. Karbon-14 atomları, radyoaktiftir ve yarı ömrü 5730 yıldır. Yani her 5730 yılda radyoaktivitesi yarıya düşer ve bu düşme ölçülerek eski dönemlere ait arkeolojik buluntuların yaşını hesaplamakta kullanılır.

Güneş ışınları etkisiyle oluşmuş kararsız Karbon-14 atomları oksijen atomlarıyla reaksiyona girip karbondioksit oluşturur. Bu karbondioksit; atmosferde halihazırda kararlı karbon-12 atomlarından oluşmuş karbondioksit ile birlikte tüm bitki ve ağaçlar tarafından emilip selüloz, nişasta veya şeker gibi organik maddelere dönüştürülür. Bu sayede bitkilerle birlikte bu bitkilerle beslenen canlıların vücuduna da karbon-12 ve karbon-14 karışımı devamlı olarak girmiş olur.

Karbon 14 ile yaş tayini

Canlılar öldüklerinde, vücutlarına karbon girişi durur. Ölümden itibaren organik maddelerdeki kararsız karbon-14 bozulup azalırken, kararlı karbon-12 miktarı azalmaz sabit kalır. Karbon-14'ün kaç yılda ne kadar azalacağı (yarı ömrü) bilindiğinden, karbon-12 miktarına oranı da göz önünde bulundurularak geçmişe dönük yaş hesaplaması yapılır. Bir arkeolojik objede, karbon-14 oranı ne kadar az ise obje o oranda yaşlıdır demektir ve Karbon-14 yaş tayini yöntemiyle de en fazla 50000 yıllık organik temelli nesnelerin yaşı belirlenebilir.