 |
| Yumruk |
- Parmakları kapatarak elin yumulmuş ve sıkılmış durumu: Dişlerini sıkıp gıcırdatırken, sağ elini yumruk yaptı ve sol elinin avuç içine vurdu. (H. Bayraktar)
- Elin bu biçimiyle, yumrukla vuruş: Yumruk yumruğa gelmek.
- (mecazi) Baskı: Zillet içinde, sefalet içinde, yumruk altında, hakaret altında sürünmek de yaşamak mıdır? [Mehmet Akif (Z. Sarıhan)]
Yumruk ile ilgili deyimler ve anlamları
İçinde "yumruk" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:
- Yumruk atmak (indirmek): Yumrukla vurmak: Kellesine gürz gibi bir yumruk indirdi. (H. Erimez)
- Yumruk gibi: Yumruğa benzeyen, yumruk büyüklüğünde: Bir yumruk gibi sıkılan ve ardından gevşeyen kalp kası... (E. Atasü)
- Yumruk göstermek: Korkutmak, gözdağı vermek: Silâh ve yumruk göstermek lâzım geliyor... İcap ederse kuvvete de müracaat etmeğe karar verdik! Mukavemetle karşılaştığımız takdirde, şilebi batıracağız! (E. M. Karakurt)
- Yumruk kadar:
- (Küçük olması gerekirken) Büyük, iri: Önce gözleri büyüdü, büyüdü, âdeta yumruk kadar oldu. (Y. Bahadıroğlu)
- (İri olması gerekirken) Küçük, ufak: Kırışıklarla dolu yüzü küçülmüş, yumruk kadar kalmıştı. (M. Uzun)
- Yumruk yumruğa gelmek: Karşılıklı yumruk atmak, yumruklaşmak: Eğer arkadaşları araya girmeseydi, ikisi de yumruk yumruğa gelecekti. (C. Kudret)
- Yumruğuna güvenmek: Kolunun gücüne, fiziksel uyguladığı güce güvenmek: Yani bu adam yumruğuna güveniyor. O zaman üç kardeş anladılar ki bu adam bizden bu kılıcı yumruk ile alır. (Köroğlu Destanı)
- Boğazına bir yumruk tıkanmak (gelip oturmak): Konuşamaz olmak, sesi çıkmamak: Sözünün arkasını getiremedi... Boğazına bir yumruk tıkanmıştı sanki... (Ş. Y. Şenler)
Yumruk ile ilgili atasözleri ve anlamları
İçinde "yumruk" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:
( * yaygın bilinen )
- Ağrıyan başa fiske, yumruk (gibi) gelir: Acı çeken insan en küçük bir derdi bile kaldıramaz.
- Bir başa iki yumruk vurulmaz: Zaten zor durumda olan birine daha fazla zarar verilmemesi gerektiğini ifade eder. Zayıf ya da çaresiz durumdaki kimseye tekrar tekrar zarar vermek, insanlıkla bağdaşmaz.
- Boğaza yumruk yaramaz: Açlık ve yeme isteğinin zor kullanarak bastırılamayacağını anlatır. İnsanların temel ihtiyaçları zorla veya baskıyla değil, ancak karşılanarak giderilir.
- El yumruğu yemeyen kendi yumruğunu değirmen taşı (Bozdoğan armudu) sanır*: Başkasının gücü karşısında boyun eğmek zorunda kalacağını anlayamamış kimse, kendi gücünün herkese boyun eğdireceğini sanır.
- Kavgada yumruk sayılmaz* (Döğüş sırasında yumruğa bakılmaz): Kavgada hem yumruk yemenin hem de yumruk atmanın sıradan olduğunu ve kavganın doğasında bunların olağan şeyler olduğunu ifade eder. Kısacası, kavga sırasında yaşanan her şey normal kabul edilir.
- Mızrağa yumruk vurulmaz: Güçlü ve etkili kişilere karşı gelmenin faydasız olduğunu ifade eder. Herkesin boyun eğdiği ya da kabul ettiği bir duruma karşı direnmek, sadece kişinin kendine zarar vermesiyle sonuçlanır.
- Savaşta yumruğu kim anar: Büyük çatışmalarda küçük yeteneklerin veya bireysel becerilerin bir anlam ifade etmediğini anlatır. Asıl belirleyici olan, üstün güç ve donanımdır. Savaşta iyi kavga bilmek, iyi yumruk atmak değil daha güçlü silahlara sahip olmak önemlidir.
- Tartışmada yumruk gereksizdir: Fikir çatışmalarının şiddetle değil, akıl ve sözle çözülmesi gerektiğini ifade eder. Fiziksel güç kullanmak, düşünsel bir mücadelede zayıflığın göstergesidir.
- Yoğurdu yumruğu ile yer: Bir işin gerektirdiği olgunluk ve yetkinliğe sahip olunmadığını ifade eder.
Yumruk ile ilgili birleşik kelime ve fiiller
- Yumruk hakkı: Kaba kuvvetle, zorbalıkla elde edilen şey: Dünyada yumruk hakkı mı hâkim olacak, yoksa sulh ve emniyet mi?
- Yumruk oyunu: Boks: Boks derler bir yumruk oyunu vardır.. Ona benzetirdi bu harbi. (S. Kocagöz)
- Yumruk topu: Boksörlerin düzgün ve çabuk vurabilmeleri için yumruk vurarak çalıştıkları, bir askıya asılı lastik top.
Soru/Yorum Gönder