- Bir şeyi yapmayı önceden isteyip düşünme, kurma, maksat: Onların niyeti beni memleketten evlendirip, beni köydeki çiftçilik işleriyle, tarla işleriyle meşgul etmekti. (Z. Işık)
- (din) Bir ibadetin geçerli olabilmesinin en önemli koşulu; ibadeti (Allah rızası için) yapmaya karar verdiğini sözle söyleme veya içinden geçirme: Hutbeden sonra iki rekât farz kılınır, niyeti şöyle yapılır: "Niyet ettim Allah rızası için cuma namazının farzını kılmaya, uydum hazır olan imama." (A. Tomor)
- Niyetçi de kur'a gibi çekilen ya da kimi şekerlerden çıkan fal kağıdı.
Niyet ile ilgili deyimler ve anlamları
İçinde "niyet" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:
- Niyet çekmek: Niyetçiden niyet adı verilen ve üstünde yazılar olan fal kağıdı almak: Fakat Ufuk, niyet çekmek için annesinden para almaya gidince ben de peşine takıldım. (A. Atalay)
- Niyet etmek: Bir şeyi yapmayı zihinde tasarlamak, düşünmek: Ve o gün niyet etti. Ramazan Bayramı'nda ben de bir yetim giydireceğim. (V. Kaya)
- Niyet tutmak: Aklından bir şey geçirip bir işin oluşunda ve oluş tarzında ona cevap almak: "... bir evladım olur mu?" diye niyet tuttu. Derviş bunların birinin de vezir olduğunu ve evlat için niyet tuttuklarını bildi. Üstelik padişahın bir kız, vezirin de bir erkek çocuğunun olacağını söyleyince, padişah hemen dervişin ellerine sarıldı. (G. G. Gökalp)
- Niyeti bozmak: (deyiminin anlamı) Kararından dönmek, kendisinden beklenenden ve yapması gerekenden başka (ve kötü) şekilde hareket etmeye karar vermek: Yalnız diğeri niyeti bozmuş, kılıcına davranmıştı. (R. Ateş)
- Şifa niyetine: İlaç alırken veya gıda tüketirken "iyi olması, fayda sağlaması dileğiyle" anlamında kullanılan bir söz: "Şifa niyetine içiver, bir şey olmaz" dedi... "Unutma birader, 'niyetler amellere göredir.' Sen şifa niyetine iç işte." (Y. Akkaya)
Niyet ile ilgili atasözleri ve anlamları
İçinde "niyet" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:
( * yaygın bilinen )- Niyet hayır, akıbet hayır*: (atasözünün anlamı) Bir işe iyi niyetle başlanırsa, sonucunun da hayırlı ve olumlu olacağını ifade eder. İnsanların iyi niyetle ve samimiyetle hareket etmelerinin önemini vurgular ve iyi niyetin olumlu sonuçlara yol açacağını belirtir.
- Niyetsiz hacı, ya Bağdat'tan döner ya Arafat'tan*: Bir işi yapmaya niyetlenmeyen veya niyeti güçlü olmayan kişinin o işi tamamlayamadan geri döneceğini ifade eder.
- İnsanın niyeti olmayınca gözü olsa da görmez: Bir kişinin bir işe veya duruma karşı istekli veya niyetli olmadığında, elinde fırsatlar veya imkanlar olsa bile bunları fark edemeyeceğini veya değerlendiremeyeceğini ifade eder.
- Öpmeye niyeti olmayan "yanağın nerede" diye sorar*: Bir işi yapmaya niyeti olmayan, istek duymayan kişi, bunu davranışlarıyla belli eder.
- Padişah olsan da er kişi niyetine derler: Her ne kadar yüksek bir makam veya mevkide olunsa da, ölüm karşısında herkesin eşit olduğunu ve aynı muameleye tabi tutulduğunu ifade eder.
Soru/Yorum Formu