Maymun nedir ne demektir? Maymun ile ilgili atasözleri deyimler ve anlamları

Maymun

1. Dört ayaklı, iki ayağı üzerinde de yürüyebilen, ormanda toplu olarak yaşayan, kuyruklu hayvan, primat. Maymunlar, genellikle sıcak ve tropik bölgelerde, ağaçlık alanlarda yaşayan sosyal canlılardır. Çeşitli yiyeceklerle beslenirler, ancak çoğunlukla meyve ve yaprakları tercih ederler. Zekâ düzeyleri oldukça yüksektir, taklit yetenekleriyle bilinir ve bazı türleri alet dahi kullanabilir.
2. (zooloji) İnsandan başka bütün primatlara verilen genel ad.
3. (mecazi) Çirkin ve gülünç: Maymun herif.

Maymun ile ilgili deyimler ve anlamları

İçinde "maymun" kelimesi geçen deyimler, birleşik kelimeler, açıklamaları ve örnek cümleler:

• Maymun gibi: Tuhaf, gülünç hareketler yapan ya da ufak tefek, hareketli kimse: Oğlum! Ömrüm boyunca edindiğim büyük tecrübelerden biri de şudur ki, birtakım insanların yüzlerinde maske vardır. Aslında kimi tilki kurnaz, kimi sırtlan gibi saldırgan, kimi yılan gibi zehirli, kimi domuz gibi iğrenç, kimi de maymun gibi şaklaban bir karaktere sahiptir. (O. N. Topbaş)
• Maymun gibi oynatmak: İstediği tarafa çekmek, hükmü altına alıp her istediğini yaptırmak: Mahmut hala sırıtıyor ve anne ile babayı, sabah sabah maymun gibi oynatıyordu. (A. F. Ayral)
• Maymun gözünü açtı: "Geçen olaydan ya da olaylardan ders aldı, aklı başına geldi, bir daha aldanmaz" anlamında kullanılır: Öyle yağma yok, gayri maymun açtı gözünü. Varsınlar koyunlarının başını kendileri beklesinler. (İlgili cümle kaynağı: T. Cılızoğlu)
• Maymun iştahlı: Hevesi çabuk geçen, beğenisi kararsız: -Senin kadar maymun iştahlı birini daha görmedim. Buraya gelmeden önce paraşütçü olacaktın. Sonra imparator olmaya karar verdin. Bir iki saat sonra neye merak saracaksın bilmiyorum, dedi. (F. Bahtoğlu)
• Maymun mu oynuyor?: "Ne bakıyorsun, garip bir durum mu var?" anlamında bir söz: Ne bakıyorsun, suratımda maymun mu oynuyor, dememek için zor tutuyordu kendini. (T. Tankut)
• Maymun saltası: Kısa, dar ve biçimsiz giyim.
• Maymun suratlı: (kaba) Sevimsiz, çirkin (kimse): İçi kötülük dolu bu maymun suratlı adamla tek başına mıydı?
• Maymuna benzetmek (çevirmek): Gülünç ve çirkin duruma sokmak: Uyurken renkli kalemlerle yüzümü maymuna çevirir. (F. Çetinel)
• Maymuna dönmek:
  1. Çirkin ve gülünç duruma girmek: Saç taramasını, yüzündeki anlamları, giyimini çok komik bulan Nuran, "şuna bakın şuna, maymuna dönmüş!" dedi, kocaman bir kahkaha savurdu. (M. Buyrukçu)
  2. Uslanmak: Arif, ağzına sağlık, terbiyeli maymuna döndü, bir daha uğramaz buraya. (G. D. Kalyoncu)
• İğne yutmuş maymuna (köpeğe, ite) dönmek: (alay) Zayıf ve bitkin duruma gelmek, gücü tükenmiş olmak: Bizimkilerin tabiriyle, iğne yutmuş ite dönmüştüm. O kadar zayıf düşmüştüm ki, yürümekte bile zorlanıyordum. (M. Gürle)
• Tenceresi kaynarken maymunu oynarken: Geçimi yolunda, keyfi yerindeyken.
• Terbiyeli maymun gibi: Çok saygılı, çekingen, itaatkar: Büyüklerin yanında iken terbiyeli maymun gibi otururduk. Öyle lâfa karışmak, oyun hakkında mütalâa beyan etmek, hangimiz haddine düşmüştü? (B. Onur)

• 

  Üç maymun

  Üç maymunu oynamak: Gördüğü ve duyduğu bir olay hakkında görmemiş, duymamış, bilmiyormuş gibi davranmak ve bu konuda konuşmamak: Mazlumların çığlığını duyan yoktu, koca dünya üç maymunu oynuyordu.

Maymun ile ilgili atasözleri ve anlamları

İçinde "maymun" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:

( * yaygın bilinen )

• Maymun, yavrusunu severken öldürürmüş: Bazı insanlar beceriksizlikleri nedeniyle küçük olayları gereksiz yere abartırlar, bundan da en çok kendileri zarar görürler.
• Maymun yoğurdu yemiş, artığını ayının yüzüne sürmüş: Kurnaz kişilerin, kendi hatalarını veya suçlarını, saf veya dikkatsiz birinin üzerine yıkmayı bildiğini ifade eder. Bu, suçu başkalarına atarak sorumluluktan kaçınma becerisini anlatır.
• Maymunu fırına (ateşe) atmışlar, yavrusunu ayağının altına almış*: Duygusuz insanlar, kendilerini kurtarmak için çocuklarını bile harcamaktan çekinmezler. (→ Ayıyı fırına atmışlar, yavrusunu ayağının altına almış)
• Ayı ile maymun, birbirine uygun: Uyumsuz veya birbirine zıt görünen kişilerin bile bazen benzer özellikler taşıdığını ifade eder. İnsanlar, farklı görünseler de davranış veya düşünce olarak birbirlerine uyum gösterebilirler (?).
• Bir ipte iki maymun oynamaz: Aynı alanda veya konumda iki kişi bir arada var olamaz. İki güçlü veya iddialı insanın aynı yerde bulunması genellikle çatışmaya yol açar.
• Kazan kaynamayan yerde maymun oynamaz (Kazan kaynar maymun oynar / Kazan nerede kaynarsa, maymun orada oynar)*: Karşılıksız hiçbir iş yapılmayacağını ifade eder.
• Tencere kaynar, maymun oynar: İşlerin yolunda gitmesiyle bazı kişilerin rahatlayıp eğlenmeye başladığını anlatır. Düzenli bir gelir ya da imkan olduğu sürece, sorumluluk almak yerine keyfine düşkün olan kişiler bu rahatlıktan faydalanır.
• Usta maymun kamçı istemez: İşini iyi bilen kişinin baskı ya da zorlamaya gerek duymadan görevini yerine getirdiğini ifade eder. Tecrübeli kişiler, sorumluluklarını farkında olarak işi kendi isteğiyle ve en iyi şekilde yapar.