Kurt nedir ne demektir? Kurt ile ilgili atasözleri deyimler ve anlamları

Kurt

1. (zooloji) Köpekgillerden, ortalama 125 cm uzunluğunda, kara, kahverengi ya da kül rengi tüylü, sürülere saldıran yırtıcı hayvan: Orman kurdu olarak da bilinen boz kurt, dünyadaki en yaygın ve en çok bilinen kurt türüdür.
2. Bağırsak asalakları ve yiyeceklerde, meyvelerde türeyen ayaksız, yumuşak, ince uzun küçük hayvanların genel adı: Elma kurdu. Kiraz kurdu. Bağırsak kurdu.
3. (mecazi) Kafası çalışan, iş bilir, işini iyi bilen, aldanmayan (kimse): O bu şehrin kurdu olmuş artık, altından giriyor üstünden çıkıyor.

Kurt ile ilgili deyimler ve anlamları

İçinde "kurt" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:

( atasözlerine geç )

• Kurt geçinip tilkilik etmek: Bir yandan yiğitlik taslayıp öte yandan kaypak davranmak.
• Kurt gibi:
  1. Açgözlü, vahşi, yırtıcı: Kendi kurduna uyarak hareket ederse kişi, / İnsanlıktan çıkar, adeta kurt gibi olur o kişi. (karabatak)
  2. İşini bilir, girişken (kimse).
• Kurt gibi acıkmak: Çok acıkmak: Aldık temiz havayı kurt gibi acıktık. (S. Ezgü)
• Kurda kuzu teslim etmek: (deyiminin anlamı) Bir şeyi, ona zarar verecek, güvenilemeyecek birine emanet etmek: Kurda kuzu teslim edilir mi? Hırsız, kasaya kasadar olarak oturtulur mu? (M. E. Coşan)
• Kurtlarını dökmek: Çoktan beri özlediği bir şeyi bol bol yapıp hevesini almak: Üstelik mahalleli cümbür cemaat düğünlerinde oynadık, kurtlarımızı döktük valla. (K. Doğan)
• Kurda kuşa yem olmak: Kendini koruyamamak: Bu senede kurda kuşa yem olmadan dağlarda yaşamayı başarmışlardı. (N. Bilgin)
• Kurdu koyunla barıştırmak:
  1. Kötü biriyle saf birini uzlaştırmak, düşmanlığı kaldırmak.
  2. Arabuluculukta oldukça başarılı olmak.
• Kurdunu kırmak: Hevesini almak, istediğini yerine getirmek.
• Aç kurt gibi: Büyük bir istekle: Oğulları mirasın üzerine aç kurt gibi atılmışlar, daha babalarının toprağı kurumadan... (Ö. Seyfettin)
• Fındık kurdu gibi: Ufak tefek, tombulca, sevimli: Valide: – Yaradana kurban olayım, fındık kurdu gibi bir kız! Şunu kaçırmayalım, hemen nişanlayıverelim, diyorum. (R. Gündoğdu)
• İçine kurt düşmek: Şüpheye vesveseye kapılmak, bir şeye bakışı olumsuz yönde değişmek: Tüm bu konuşmalardan sonra, içime 'kurt' düştü ve babamın hareketlerini izlemeye koyuldum. (İlgili cümle kaynağı: A. Ünlü)
• İçini kurt yemek (kemirmek): Sürekli bir kaygı içinde bulunmak: Sarayına dönmüştü ama, içini kurt yiyordu. Padişahın ağzından çıkan söz çok müthişti! "Alın şunu" demekle sakın kellesini kastetmesindi? (S. Sözen)
• İşin kurdu olmak: Belirli bir konuyla ilgili her şeyi bilmek, uzmanlaşmak: Artık bu işin kurdu olmuştum. Nerelerde ve ne zaman satış yapılabileceğini çok iyi öğrenmiştim. (M. Azazi)
• Kör kurttan bile vazgeçmemek: En küçük varlığı bile hor görmeden korumak.
• Yüreğine kurt düşmek: Zarar geleceği şüphesine kapılmak, kuşkulanmak, içine kurt düşmek: Kapa çeneni! Herkesin yüreğine kurt düşürme bu palavralarınla... (N. Cumalı)

Kurt ile ilgili atasözleri ve anlamları

İçinde "kurt" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:

( * yaygın bilinen )

• Kurt ağzından kuzu alınır mı?: Güçlü, kuvvetli kimselerin elinden zorla hiçbir şey alınamaz.
• Kurt bunalırsa ağıla varır, kul bunalırsa kula varır: Dolandırıcı, sahtekâr kimseler zorda kaldıklarında uygunsuz işler yapmak için ortam ararlar. Dürüst namuslu kimseler ise sıkıştıklarında tanıdıklarından yardım isterler.
• Kurt bunalırsa köye iner, kul bunalırsa dağa çıkar: Sıkıntı çekenlerin farklı tepkiler verebileceğini anlatır. Kurt, bunalınca insan yerleşim alanına yaklaşır, çünkü acil bir çözüm arayışındadır; kul ise sıkıntılardan kaçmak için dağa çıkar, izole bir ortamda huzur arar.
• Kurt daima gelmezse de, sen daima dikkat et: Tehlikelere karşı bazen değil her zaman dikkatli olmak gerekir.
• Kurt (puslu) dumanlı havayı sever (kollar)*: Fırsatçılar, kötü niyetli kişiler hep karışık zamanları kollarlar.
• Kurt eline geçmiş kuzu sağ çıkmaz: Güçsüz ve savunmasız kişi, zalim ve acımasız birinin hedefi olmuşsa kolay kolay hiç zarar görmeden kurtulamaz.
• Kurt ile koyun dost olmaz: "Ezeli düşmanların dost olmaları çok güçtür" anlamında kullanılan bir atasözü.
• Kurt kapana düşmeyince faka bastığını bilemez: Kişinin başına kötü bir olay gelmeden ya da olumsuz bir duruma düşmeden, o durumun ne kadar ciddi ve tehlikeli olduğunu anlayamayacağını ifade eder.
• Kurt kartaldan kurtulmaz: Kötü huylu kişilerin ne kadar güçlü olurlarsa olsunlar, sonunda hesap vereceklerini ve haklarından gelecek birinin olacağını ifade eder. Kötülüklerin mutlaka bir şekilde karşılık bulacağına işaret eder.
• Kurt kocayınca itin (köpeğin) maskarası olur*: Güçlü insan, gücünü yitirince, zamanında kendisinden çekinenlerin eğlencesi olur.
• Kurt komşusunu yemez*: Kişi ne kadar kötü olursa olsun yakınlarına zarar vermez.
• Kurt köyünü (tüyünü) değiştirir, huyunu değiştirmez*: İçi kötülük dolu bir kişi nereye giderse gitsin, kötü huylarını yanında taşır.
• Kurt kulağından tutulmaz: Tehlikeli veya zararlı bir durumla başa çıkarken yanlış bir yaklaşımın işleri daha da kötüleştireceğini ifade eder.
• Kurt kurdu yemez: Başkalarına kötülük eden, saldırgan kötü huylu kişiler birbirleriyle çok iyi anlaşırlar.
• Kurt kurt masalı, tilki de tilki masalı okur: Kurnaz ve hileci kimseler kendilerini ilgilendiren konularla ilgilenirler.
• Kurt, kuzu kaptığı yeri dokuz defa yoklar: Haksız kazanç elde eden kişilerin bu yöntemi tekrar tekrar kullanmaktan çekinmediklerini ifade eder. Yani, bir kere haksız kazanç elde eden kişi, aynı yöntemi sürekli denemeye devam eder.
• Kurt kuzudan "Suyu bulandırdın" diye dava etmiş: Güçlü ve saldırgan kimseler güçsüz birisine saldırmayı kafalarına koymuşlarsa ne yapar eder bir bahane bulurlar.
• Kurt kuzuyu haber vererek yemez: Açıkgöz, kurnaz kimseler, kandıracakları kimseleri şüphelendirecek davranışlardan sakınırlar.
• Kurt mahallesinde av avlanmaz: Güçlülerle dolu bir yerde güç gösterisi yapılmaz.
• Kurt ne bilir katır pahalıdır: Bencil kimseler kendi menfaatlerini düşünürlerken başkalarına ne kadar zarar verdiklerini düşünemezler.
• Kurt uluya uluya başına bela getirir: Yersiz ve gereksiz konuşmaya alışmış kişi bu huyu yüzünden sık sık başını derde sokar.
• Kurt yiyeceğini bakkal dükkânında aramaz: Kazancını hırsızlıkla, şiddet yoluyla elde eden kötü huylu kişiler, ihtiyaç duydukları şeyi parayla satın almazlar.
• Kurt yuvasından kemik eksik olmaz: Kişinin ya da bir şeyin doğasına uygun olan izler ve belirtilerin o kişi ya da yerde her zaman var olacağını anlatır. Başka bir deyişle, birinin davranışlarının, alışkanlıklarının veya özelliklerinin o kişinin yaşam alanında belirgin olması doğaldır.
• Kurtla koyun, kılıçla oyun olmaz*: Tehlikeli sonuç verecek şeylerin şakaya gelir yanı yoktur.
• Kurtla ortak olan tilkinin hissesi, ya tırnaktır ya bağırsak*: Güçlüyle ortaklık eden kimse, kazançtan pay olarak ancak güçlüden artakalanı alabilir.
• Kurtlarla bir olup ulumazsan kurtlara yem olursun:
  1. "Bir uğraşta, bir eylemde güçlü olanlardan yana olmazsan kaybeden sen olursun" anlamına gelir.
  2. Bir grup içinde hayatta kalmak veya başarılı olmak için o grubun kurallarına ve normlarına uyum sağlamanın önemini vurgular.
• Kurtlu baklanın kör alıcısı olur: İşe yaramaz da olsa her şeyin isteklisi bulunur.
• Kurttan çoban olmaz: Doğası gereği güvenilmez veya zararlı olan birinin, sorumluluk ve koruma gerektiren bir göreve uygun olmadığını ifade eder.
• Kurttan korkan çoban olmaz: Bir işi yapacak kişinin o işin doğasında var olan zorluklar ve tehlikelerle yüzleşmekten çekinmemesi gerektiğini ifade eder.
• Kurttan kurt olur, itten it: Bir insanın ana babası, onu yetiştiren kimselerin, karakteri ve davranışları nasılsa, o da aynı özellikleri edinir.
• Kurda acıyan koyuna zulüm eder: Kötü ve hain kimselere acımak toplumda adalet ilkesini bozar; uygun şekilde cezalarını vermek gerekir.
• Kurda konuk giden, köpeğini yanında götürür (Kurtla görüşürsen köpeğini yanından ayırma)*: Saldırgan biriyle ilişkide bulunan kişi korunma önlemleri de almalıdır, hazırlıklı olmalıdır.
• Kurda "neden ensen kalın?" demişler "işimi kendim görürüm de ondan" demiş*: (atasözünün anlamı) İnsan kendi işini kendi yaparsa daha güçlü olur.
• Kurda koyun inanılmaz: Bir şeyin yanlış bir kişiye veya doğru olmayan birine teslim edilmesinin sonucunun kötü olacağını ifade eder. Birisinin beklenen sorumluluğu yerine getiremeyeceğini veya zarar verebileceğini bildiği halde ona güvenilmesinin ne kadar yanlış olduğunu vurgular (inanmak: Doğru bulmak, güvenilir bulmak, güvenmek, itimat etmek).
• Kurdu basmaya kurt gibi köpek gerek: Acımasız, saldırgan kimselerin hakkından gelebilmek için onların özelliklerine sahip kimseler gerekir.
• Kurdu gören bağırır, görmeyen daha çok bağırır: Bilgi eksikliğinin ve belirsizliğin insanlarda daha fazla korku ve endişeye neden olduğunu anlatır. Bilinmeyen durumlar genellikle bilinenlerden daha fazla endişeye neden olur.
• Kurdu kurt ile avlamalıdır: Saldırgan, güçlü ve kurnaz kişiye onun ayarında bir rakip bularak karşı koyulmalıdır.
• Kurdu ne kadar beslersen besle, o hep dağa/ormana bakar: Yurdundan ayrı yaşayana ne verirsen ver, vatanına dönmekten başka hiçbir şey onu mutlu edemez.
• Kurdu ormandan açlık çıkarır: Zorunlulukların ve ihtiyaçların insanları veya hayvanları alışılmış yaşam alanlarının dışına çıkmaya, beklenmedik davranışlara veya riskli kararlar almaya itebileceğini ifade eder.
• Kurdun adı yaman çıkmış, tilki (tilkicik var) vardır baş keser*: Öyle sinsi ve kurnaz kimseler vardır ki, adı zalime çıkmış nicelerine taş çıkartırlar.
• Kurdun adı yedi, yese de yemese de: Birinin geçmişteki eylemleri veya genel itibarı nedeniyle, belirli bir davranışı yapmasa bile o davranışla ilişkilendirilip suçlanacağını ifade eder.
• Kurdun adını ağzına alırsan kurt gelir: İnsan bir olaydan ne kadar korkar, çekinirse o olay çoğu zaman başına gelir.
• Kurdun merhameti kuzuyu ağzında taşımak: Güvenilmez veya tehlikeli birinden iyilik beklemenin yanıltıcı olduğunu ve onların doğalarının değişmeyeceğini anlatır.
• Kurdun oğlu akıbet kurt olur* [Kurdun oğlu kurt olur (ademle büyüse de)]: Kişi sonunda kendi karakterini, aslını, düşüncesini atalarına benzer biçimde ortaya koyar: Kurdun çocuğu akıbet kurt olur kızım... Bu kanun-i tabiattır. (R. N. Güntekin)
• Kurdun oğlu kuzu olmaz: Geçimsiz, saldırgan görgüsüz kişilerden olan çocuk iyi huylu, dürüst biri olarak yetişmez.
• Kurdun yanında kuş da geçinir: Güçlü veya etkili bir kişinin yanında, daha zayıf ya da küçük olanların da avantaj sağlayabileceğini ifade eder. Güçlü veya önemli bir kişiyle ilişki kurmanın, başkalarına da yarar sağladığını vurgular.
• Aç kurdun evinde ciğer kelle ne arasın: Aç bir kişiden ya da zor durumda olan birinden yardım beklemenin boşuna olduğunu ifade eder.
• Aç kurt aslana saldırır*: Aç kimse, açlığını gidermek için gerekirse en tehlikeli davranışları bile göze alır.
• Aç kurt bile komşusunu dalamaz: İnsan ne olursa olsun, ne kadar kötü olursa olsun, komşusuna zarar ve rahatsızlık vermemelidir.
• Aç kurt köyün ortasından gider: Çaresiz kalan birinin tehlikeyi göze alarak her türlü riski alacağını ifade eder. Açlık ya da ihtiyaç, korkuyu ortadan kaldırarak kişinin cesurca hareket etmesine neden olur.
• Aç kurt yavrusunu yer*: Açlık ve çaresizlik durumunda insanların veya hayvanların, normalde yapmayacakları kadar acımasız ve aşırı davranışlar sergileyebileceklerini ifade eder.
• Adamı, tanıyan kurt yesin:
  1. Kişinin başına kötü bir şey gelecekse, en azından onu tanıyan birinden veya tanıdık bir durumdan gelmesinin daha kabul edilebilir olduğunu ifade eder (?).
  2. Kişi mutlu gününde de, üzüntülü gününde de dostlarının hep yanında olmasını ister.
• Ağacı kurt, insanı dert yer (kemirir)*: Kurdun ağacı içten kemirip çökertmesi gibi, dert de insanı yıpratır, çöktürür.
• Ağacın kurdu içinde olur*: Bir toplumu asıl, içinden kemiren sinsi güçler yıkar.
• Ağzı kana değen kurt daha da çok azar: Bir kez kazanç veya tatmin elde eden birinin, daha fazlasını arzulayarak hırslarının ve isteklerinin büyüyebileceğini anlatır.
• Allah'ın sakladığını kurt yemez: Allah'ın koruduğu şeylere kimse zarar veremez.
• Ardında yüz köpek havlamayan kurt, kurt sayılmaz*: Önemli kimseleri çekemeyip onlara dil uzatanlar çok olur.
• Arkalı köpek kurdu boğar (Arkalı köpek kurt basar): Çevresi geniş, güçlü kimselerin himayesi altında olan kişilerle başa çıkmak çok zordur.
• Asi kuzuyu kurt yemez: Kendi başına buyruk ve cesur davranan kişinin, kötü kimselerden gelebilecek tehlikelerden ve sıkıntılardan daha az etkilenebileceğini belirtir.
• Azan kurda kızan köpek*: "Belalı kişinin hakkından kötü kişi gelir" anlamında söylenen bir atasözü.
• Barut ile ateş oyunu, terk etmektir kurda koyunu: Tehlikeli ve kontrol edilemeyen unsurlarla uğraşmanın, kötü sonuçlara yol açacağı ve zarar vereceği kesin olan bir duruma yol açacağını ifade eder.
• Bir sürüye bir kurt yeter: Zararlı insanlar çevrelerine de zarar verirler. Kötü bir kimse bütün toplumu huzursuz etmeye yeter.
• Çoban aldı bağa gitti, kurt aldı dağa gitti*: Malını, varlığını başkaları kullandı, kendisine bir şey kalmadı.
• Çobansız koyunu kurt kapar*: Koruyucusu bulunmayan kişiyi ve topluluğu düşman ezer.
• Dağda gezen ayıya da rastlar kurda da: Tehlikeli yerlerde dolaşanların, risklerin ve bilinmeyenlerin peşine düşenlerin, karşılaşacakları tehlikelere hazırlıklı olmaları gerektiğini vurgular.
• Dağın yücesinde kurttan geçilmez, devletin yücesine dertten geçilmez: Sahipsiz, yönetimsiz kalmış bir yerde aç gözlü, saldırgan kimselerin sözü geçer. Devletin yüksek kademelerin de bulunan kişiler de sürekli halkın sorunlarıyla uğraştıkları için başka işlere zaman ayıramazlar.
• Emaneti kurt saklar: Emanetlerin sadece güvenilir, dürüst ve güçlü kişiler tarafından korunabileceğini ifade eder. Güçlü karaktere sahip insanlar, emanetlere sahip çıkmada güvenilir kabul edilirler.
• Eski kurt yolunu şaşırmaz: Hayatı boyunca birçok deneyim geçirmiş kimse kolay kolay yanılmaz.
• Eşeği sahibinin dediği yere bağla da varsın kurt yesin*: Emanet edilen iş, sahibinin isteğine uygun olarak yapıldığında sonuç kötü olsa bile bir sorumluluk doğmaz.
• Eşeğin sırtına bir yük tüfek yüklemişler de eşeği gene kurt yemiş: Koruma sağlamak için alınan önlemlerin, doğru ve etkili bir şekilde kullanılmadığı sürece işe yaramayacağını ve tehlikelerden korunmayı garanti etmediğini vurgular.
• Faydasız koyunu kurt yesin: İşe yaramayan veya yararlı olmayan şeylerin elden çıkarılmasında sakınca olmadığını ifade eder.
• Gafil çobana dağ taş kurt kesilir: Dikkatsiz ve hazırlıksız kişilerin sorunlar ve tehlikelerle karşılaşabileceğini ifade eder. Yani, yeterince dikkat etmeyen veya tedbir almayan biri, her yerden her türlü beklenmedik ve zorlu durumlarla karşılaşabilir.
• Gezen kurt aç kalmaz*: Geçimini sağlamak için gezip dolaşan, şuraya buraya başvuran kişi aç kalmaz.
• Hak yardım ederse abd-i dûnuna (kuluna), kurt çoban olur onun koyununa: Allah'ın yardımıyla en zor durumların bile kolaylaşacağını belirtir. İlahi destekle, beklenmedik kişiler veya durumlar bile başarılı olabilir.
• Hangi dağda kurt öldü?*: Birisinden beklenmeyen bir davranış görüldüğünde şaşma ve sitem bildirmek için kullanılan bir söz: "Ne o bakıyorum bugün erkencisin, hangi dağda kurt öldü?" (K. Erzurum)
• Hem koyunlar tam, hem de kurtlar tok olmaz: Bir yanda koyunların zarar görmeden kalması, diğer yanda ise kurtların doymuş olması beklenemez. Bu atasözü, hayatın bazı durumlarında iki tarafın da tamamen memnun olmasının imkansız olduğunu, bir tarafın kazancının diğer tarafın kaybı olacağını anlatır. Kısacası, her iki tarafın da aynı anda ve tamamen tatmin edilmesinin zor olduğunu vurgular.
• Keçi şarap içmiş dağa kurt aramaya gitmiş: Çok içki içen kişinin sarhoşken ne yaptığını bilmediğini, mantıklı düşünemediğini ve ayıkken cesaret edemediği işlere sarhoşken rahatça ve düşüncesizce giriştiğini ifade eder. Yani, içki etkisi altında, kişi riskli davranışlarda bulunabilir ve olası kötü sonuçları dikkate almaz.
• Keçi kurttan kurtulsa gergedan olur*: Tehlike ve zararlar olmasa her şey alabildiğine gelişir.
• Kırk kurda bir aslan ne yapsın: Bireyin gücü veya yetenekleri ne kadar büyük olursa olsun, büyük ve kalabalık zorluklar veya düşmanlar karşısında çaresiz kalabileceğini anlatır. Sayısal üstünlüğün bazen bireysel güçten daha etkili olabileceğini vurgular.
• Koyun güden kurdu görür* (Koyunu güden kurda kavuşur): Görevini yaparken gereken dikkati gösteren kişi, doğabilecek sorunları sezer.
• Koyunu kurda emanet etme: Önemli veya değerli bir şeyi, zarar verebilecek veya güvenilmez bir kişiye teslim etmenin yanlış ve tehlikeli olacağını anlatır.
• Koyununu kurda kaptıran çobanın ağzını bıçak açmaz: Bir felaket yüzünden büyük bir zarara uğrayan kişi uzun süre gülmeyi ve neşeli olmayı unutur.
• Köpeksiz sürüye (köye) kurt girer (iner)*: Koruyucusu olmayan topluluğa dışarıdan saldırıda bulunulur.
• Kuş bakışı başka, kurt bakışı başka: İyi niyetli ve kötü niyetli kimseler olayları kendi görüşlerine göre değerlendirirler.
• Meyvenin iyisine kurt düşer: Değerli veya kıymetli şeylerin her zaman daha çok ilgi gördüğünü ve faydalanılmak/sahip olmak istendiğini bu yüzden zarar görme olasılığının da yüksek olduğunu ifade eder. İyi ve nitelikli olan şeyler, zayıf ve değersiz olanlara nazaran daha çok dikkat çeker ve daha çok kullanılmak ya da tüketilmek istenir.
• Ölmüş eşek kurttan korkmaz*: Her şeyini yitiren kişi tehlike anında, onu umursamayan cesur biri olur.
• Sayılı koyunu kurt kapmaz (yemez)*: Miktarı saptanarak bir kimseye teslim edilmiş olan eşya iyi korunur.
• Sürüden ayrılanı kurt kapar (Sürüden ayrılan koyunu/kuzuyu kurt kapar)*: Ancak topluluğun yardımıyla ve birlikte yapılabilen bir işten ayrılanların zarar görebileceğini anlatır.
• Sürüyü güden kurdu görür*: Zor bir işe giren onun bütün sıkıntılarıyla karşılaşabilir.
• Tavşanın çıkışından, kurdun inişinden korkmalı: Tavşanın yokuşu hızla çıktığını, kurdun ise yokuşu hızla indiğini ima eder. Bu durum, beklenmedik değişikliklerin veya olayların hızlı bir şekilde gerçekleşebileceğini ve bu durumların olası risklerini ifade eder.
• Tevekkelin eşeğini kurt yemez*: Gereken tedbirleri aldıktan sonra sonucu Allah'a bırakarak tevekkül eden kimse rahat eder (tevekkel: İşleri oluruna bırakan saf, kendi hâlinde).
• Tilkiyi kovalarken kurdu uyandırdı: Dikkat ve özen göstermeden hareket etmenin istenmeyen ve tehlikeli sonuçlar doğurabileceğini; insanların bir problemi çözmeye çalışırken daha büyük bir probleme yol açmamaları için dikkatli olmaları gerektiğini anlatır.
• Ürümesini bilmeyen köpek sürüye kurt getirir*: Beceri gerektiren işlerde, beceriksiz kimseler çalıştırılırsa, o işten iyi sonuç alınamaz (ürüme: Havlama).
• Yalnız kalanı kurt yer*: Tek başına kalan, toplumdan kopup ayrılan, kendini tehlikeden koruyamaz.
• Yatan kurttan (aslandan) gezen tilki yeğdir (iyidir)*: Az güçlü olup çalışan, çok güçlü olup çalışmayandan daha değerlidir.