Kurban nedir ne demektir? Kurban ile ilgili atasözleri deyimler ve anlamları

Kurbanlığa iyi davranın ki Allah ibadetinizi kabul etsin.

1. Allahü Teala'nın emri olan "kurban kesme ibadetini" ya da bir adağı yerine getirmek için kesilen hayvan: Onların etleri ve kanları asla Allah'a ulaşmaz. Fakat O'na sizin takvanız (Allah'a karşı gelmekten sakınmanız) ulaşır. (Hac Suresinden)
2. Kurban bayramı: Kurbana görüşürüz.
3. (mecazi) Bir ülkü uğruna feda edilen ya da kendini feda eden kimse: Kına yakmış kurban demiş süsüne / ... / Çanakkale bir destanın adıdır. (Ş. Kayaturan)
4. Kimi bölgelerde seslenme sözü olarak kullanılır: Hey kurban!.. Şu kente bak hele!.. (K. Bilbaşar)

Kurban ile ilgili deyimler ve anlamları

İçinde "kurban" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:

• Kurban etmek:
  1. (Bir hayvanı) Kurban ibadeti niyetiyle kesmek: Peygamber (sav) beyaz renkli, boynuzlu iki koç kurban etti. Besmele ve tekbir getirip, ayaklarını çokların boyunlarının yan tarafına koyarak, kendi eliyle kesti. (Hadis-i Şerif)
  2. (mecazi) (Bir kimse veya şeyi) Bir uğurda feda etmek: Nihayet her ikisi de Allah'ın emrine boyun eğip, İbrahim de oğlunu kurban etmek için yüz üstü yere yatırınca ona şöyle seslendik: "Ey İbrahim! Gördüğün rüyanın hükmünü yerine getirdin. Şüphesiz biz iyilik yapanları böyle mükâfatlandırırız. Şüphesiz bu apaçık bir imtihandı." Biz, İbrahim'e büyük bir koçu kurbanlık vererek oğlunu kurtardık. Sonradan gelenler arasında ona güzel bir ad bıraktık. İbrahim'e selâm olsun. İyilik yapanları işte böyle mükâfatlandırırız. Çünkü o, mümin kullarımızdandı. (Saffat Suresinden)
• Kurban gitmek: Suçsuz yere ölmek, zarara uğramak: Binlerce kişi imparatorun öfkesine kurban gitti. (O. Tekin)
• Kurban kesmek:
  1. Kurban ibadetini yerine getirmek için bir hayvanı kesip dağıtmak: Kim gönül hoşnutluğuyla kurban keser ve mükafatını yalnız Allah'tan beklerse onun kestiği bu kurdan kendisini Cehennem ateşinden korur. (Hadis-i Şerif)
  2. Çok arzu edilen bir şeyin olması dileğiyle veya olmasından dolayı bir hayvan kesip dağıtmak: Onlar için bir kurban kesti. Sonra da ellerini havaya kaldırarak "Allah sizi başarıya ulaştırsın" diye dua etti (B. Nazır). Bu müjdeli haberden ötürü kurban kesti. Fakirlere ekmekler dağıttı (M. Özçelik).
• Kurban olayım (olduğum, olam): (deyiminin anlamı)
  1. Aşırı sevgi ve hayranlık anlatan bir söz: Boynunu büküp içten bir gülümsemeyle; "Kurban olduğum Allah'ım bak hele şunun güzelliğine." (A. Çimen)
  2. Canım feda olsun: Kurban olam Milletimin yoluna, / Alnım sürem Mehmet'imin kanına. (Y. Koca)
  3. Yalvarırım, ne olur!: Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal!
• Kurban olmak: Bir kimse veya bir şey için kendini feda etmek: O Allah yolunda kurban oldu ya, bu yeter de artar bana! Bundan dolayı elbette sabredeceğim. (N. Çeleğen)
• Kurban vermek: Can kaybına uğramak: Ulusumuz kıtlığa bir milyon kurban verdi. Bugün, bize yardım eden Türkleri hala unutmadık. (A. Kuzu)
• (birinin veya bir şeyin) Kurbanı olmak: Uğruna ıstırap veya büyük üzüntü, sıkıntı çekmek, zarara girmek, harcanmak, ölmek: Kendi elleriyle kazdığı kuyuya düşmüş, açgözlülüğünün ve hırsının kurbanı olmuştu. (S. Koç)
• Kurbanlık koyun gibi:
  1. Başına geleceklerden habersiz (kimse): Çoluk çocuk, genç ihtiyar başlarına gelecekleri kurbanlık koyun gibi bekliyorlardı. (M. Niyazi)
  2. Sessiz, yumuşak başlı kimse: Sanmayın ki kurbanlık koyun gibi elim ayağım bağlı, kendimi size bıraktım ben.
• Entrikaya kurban gitmek: Hileli, dalavereli bir iş sonunda zarara uğramak: Saraydaki bir entrikaya kurban gidebileceğinden endişe ediyordu.
• Komplo kurbanı olmak: Gizli bir düzene veya tuzağa kurban gitmek: Bir komplo kurbanı mıydılar? Yoksa onlara yöneltilen şok edici suçlamalar doğru muydu? (D. Çelik)
• Komploya kurban gitmek: Gizli bir düzen ya da tuzak yoluyla zarar görmek: Yusuf'un bir komploya kurban gittiğini söylediler. Kral bu olaydan etkilenmişti. Bir kadının tuzağına düşmemek için, onun attığı iftiralar nedeniyle yedi yıl cezaevinde kalan bu kişi saygın biri olmalıydı. (M. Padak)
• Oyuna kurban gitmek: Bir hile, düzen sonunda zarara, iftiraya uğramak: "Böylesi pis bir oyuna kurban gideceğime yanıyordum. Ne yapıp etmeli, kurtulmalıydım buradan." (B. Ekdi)
• Yaradan'a kurban (olayım): Bir şeye hayran kalındığında söylenen söz: Kollarını açarak beni sarmaladı: – Seni Yaradan'a kurban olduğum, gözümün nuru, gözlerimi yolda koydun. (H. Ertuğrul)

Kurban ile ilgili atasözleri ve anlamları

İçinde "kurban" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:

( * yaygın bilinen )

• Kurban etiyle (kemiğiyle) köpek tavlanmaz*: Geçici bir ödül veya faydanın kalıcı sadakat getirmeyeceğini ifade eder. Kısa süreli çıkarlar, uzun vadeli güven ilişkileri kurmaya yetmez.
• Kurban hataya kalkandır: İnsan bazen istemeyerek hatayla bir günah işleyebilir. Bunun için bir adakta bulunup yerine getirmesi günahının bağışlanmasında yardımcı olabilir.
• Kurban kavurması ile arak içilmez: Değerli ve kutsal kabul edilen şeylerin uygun olmayan unsurlarla bir araya getirilmemesi gerektiğini ifade eder. Dini bir değeri olan kurban kavurmasının, haram sayılan bir içkiyle tüketilmesi yanlış bulunur (arak: Pirinç ve şeker kamışından elde edilen bir rakı türü).
• Kurbanın gözü yaşlı olur: Başına bir felaket gelecek kimse bunun sıkıntısını önceden hisseder.
• Doğru söze can kurban: "Doğru konuşana herkes güvenir, inanır ve sayar" anlamında söylenen bir atasözü.
• El kesesinden sultanım, develer olsun kurbanım: Zengin kişi adına çalışan kimse, onun parasını bol bol harcar.
• Hamsi balığı kurban olur mu? Kanı da var canı da: Bir kişinin bir işi yapma konusunda kararlı olduğunda, bu kararlılığı savunmak için mantıksız veya anlamsız argümanlar ileri sürdüğünü ifade eder.
• Horozdan kaçar, kurbanlık koyuna eldivenle yem verir: Kendisinden tehlike beklenmeyecek birine karşı bile çekingen davranan kişinin gereksiz bir korku ve abartılı önlem aldığını alaycı bir şekilde anlatır.
• İtin akılsızı durur durur da Kurban Bayramında sılaya gider: Akılsız insanlar herkesin fırsatlardan yararlandıkları bir sırada ortada yokturlar.
• Kasap evinde her gün kurban bayramı: Bir malın ticaretini yapan kimse o malın sıkıntısını çekmez.
• Koç yiğit kurban içindir: Güçlü ve cesur kişilerin fedakârlık yapmaya ve zorluklara göğüs germeye hazır olduğunu ifade eder. Yiğit kişiler, tıpkı kurbanlık koç gibi, gerektiğinde büyük görevler ve sorumluluklar için kendilerini feda ederler.

Kurban ile ilgili birleşik kelimeler

• Kurban ayı: (halk dilinde) Arabi aylardan zilhicce.
• Kurban bayramı: Zilhicce ayının 10 - 13'ü arasında kurban kesmeye gücü yetenlerin Allah rızasını kazanmak için bu ibadetlerini yerine getirdikleri ve Müslümanların birbirleriyle bayramlaştıkları ve ziyaret ettikleri dini bayram.
• Kurban hakkı: Kurbanı kesen kişiye verilen et ya da para.
• Kurban payı: Kurban edilen hayvanın etinden komşulara ve yoksullara hediye edilmek için ayrılmış bölüm.
• Kurbanlık: Kurban edilmeye uygun, kurban edilmek üzere ayrılmış (hayvan)