Komşu nedir ne demektir? Komşu ile ilgili atasözleri deyimler ve anlamları

Komşuluk

1. Evleri birbirine yakın ya da bitişik olan kimselerin birbirlerine göre aldıkları ad ve birbirlerine göre durumu: -Komşu, komşu! -Hu, hu! -Oğlun geldi mi? -Geldi. -Ne getirdi? -İnci, boncuk. -Kime, kime? -Sana, bana... (Tekerleme)
2. Bitişik ya da pek yakın olan, sınır ortaklığı bulunan: Ülkemin üç tarafı denizlerle çevrili: Akdeniz, Karadeniz ve Ege Denizi. Türkiye'ye komşu ülkeler ise Bulgaristan, Yunanistan, Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, İran, Irak ve Suriye. (Yunus Emre Ens.)

Komşu ile ilgili deyimler ve anlamları

İçinde "komşu" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:

( atasözlerine geç )

• Komşu canı ile geçinmek (yaşamak): Komşuların yardımı ile idare etmek, geçimini sağlamak, hayatını onların yardımı ile sürdürmek.
• Komşu çatlatmak: Öğünmek, nisbet vermek; giyim-kuşam ve malı ile komşularına gösteriş yapmak: Göze çarpmak, gürültü patırtı doğurmak, komşu çatlatmak, en başta gelen meşguliyetiydi (N. Arzık). Gösteriş için olsun, komşu çatlatmak için olsun, her neyse, parayı yerler sonuçta.
• Komşu kapısına çevirmek: Yakın olmadığı ve sık sık uğranılması gerekmediği halde bir yere ikide birde uğramak: Bravo Aziz Bey, tıpkı ellerinde haritalarla televizyon kanallarını komşu kapısına çeviren jeofizikçi ulema gibi konuştun! (B. Ayvazoğlu).
• Komşu olmak: Yakın oturmak: Aile apartmanına taşındığımızdan iki yakın akrabamızla komşu olmuştuk. (C. Seymen)
• Komşunun eşeği kuyruksuz doğdu: Hiç beklenmedik bir olay olduğu, şaşılacak bir iş, bir aksilik zuhur ettiği zaman söylenir: Komşunun eşeği kuyruksuz doğdu. Beklediğim şey oldu, bir bu eksikti. (K. Yetiş)
• Kapı komşusu yapmak (etmek): Bir yere sık gidip gelir olmak: Git gel... Git gel... Kayseri'yi kapı komşusu yapmıştı ya, yetinememişti ikisi de, o sebepten, kışı orada geçirmeye karar vermişti. (F. Ü. Şen)

Komşu ile ilgili atasözleri ve anlamları

İçinde "komşu" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:

( * yaygın bilinen )

• Komşu ahret yoldaşı: Komşuluk ilişkilerinin önemini vurgular. İyi komşuluk, hayatın zorluklarında ve sevinçlerinde birlikte olmayı, destekleşmeyi ve paylaşmayı gerektirir; bu nedenle komşular, yaşamın her aşamasında hatta sonrasında da yan yana olan dostlardır.
• Komşu boncuğunu çalan gece takınır*: Komşudan çalınan mal, çalana yarar sağlamaz. Hırsızlık malı, sahibinin göremeyeceği yer ve zamanda kullanılır.
• Komşu ekmeği komşuya borçtur*: Komşuların yardımlaşmaları karşılıklı olmalıdır.
• Komşu hakkı, Allah hakkıdır*: Komşular birbirlerini incitmemek, gücendirmemek için gerekli inceliği göstermelidirler: Komşu hakkı, Allah hakkıdır. Komşu hakkına dokunulmaz; emanete hıyanet edilmez. (Hünkar Hacı Bektaş Veli)
• Komşu hakkı büyük, saymayan hödük: Komşu hakkı çok büyüktür, bunu ancak anlayış sahibi kimseler kavrayabilir.
• Komşu hakkı yedi yerde sorulur: Komşulara karşı olan sorumlulukların ve hakların büyük önem taşıdığını, komşuluk ilişkilerinin ne kadar önemli olduğunu ve komşuya yapılan iyilik ya da kötülüklerin karşılıksız kalmayacağını vurgular.
• Komşu ipiyle kuyuya inilmez: Sahibi olmadığın, yetersiz, güvenilmez bir kişi veya araçla riskli bir işe girilmez.
• Komşu iti komşuya ürümez*: Bir komşunun birtakım kötü alışkanlıkları olsa da komşusuna zarar vermez.
• Komşu kızı almak, kalaylı kaptan su içmek gibidir*: En iyi tanınan kız komşunun kızıdır. Bu nedenle en iyi evlilik komşunun kızıyla yapılan evliliktir anlamında söylenir.
• Komşu komşu için ağlamış, gözünden yaş çıkmamış: Komşular her ne kadar iyi olsalar da birbirlerinin kayıplarına kendi kayıpları gibi üzülemeyebilirler.
• Komşu komşudan huy kapar, ayranına su katar: Aynen hastalıklarda olduğu gibi iyi ve kötü davranışlarda bulaşıcıdır.
• Komşu komşunun dayağıdır: Zor zamanlarda komşular birbirlerinin destekleridir, destekçileridir (dayak: destek).
• Komşu komşunun halini bilir: Komşular birbirleriyle isteyerek veya istemeyerek devamlı etkileşim halinde olduklarından birbirlerinin ne durumda olduklarını da iyi bilirler.
• Komşu komşunun külüne muhtaçtır: (atasözünün anlamı) Komşuların her zaman birbirlerine gereksinmeleri vardır: Komşu komşunun külüne muhtaçtır. Komşu, akrabadan ileridir. Gelin, vazgeçin şu düşmanlıktan. Barışın, eskisi gibi yaşayın... (İlgili cümle kaynağı: M. Uslu)
• Komşu komşusuz olsa, dağ başına ev yapar: İnsanların sosyal ilişkilerinin ve komşuluk bağlarının ne kadar önemli olduğunu ifade eder. Eğer insanlar komşularına ihtiyaç duymasalar, birbirlerinden bağımsız olarak dağ başında bile ev yapabileceklerini, yani yalnız yaşayabileceklerini ima eder; komşuluk ilişkilerinin vazgeçilmez olduğunu vurgular.
• Komşu komşuya bakar, canını (evini) ateşte yakar: Bazı kimseler komşusunda bir şey gördüğü zaman aynı şeye hatta daha iyisine sahip olmak için kendilerini sıkıntıya sokarlar.
• Komşu komşuya konuk olmaz: Birbiriyle iyi geçinen komşular birbirlerine misafir gittikleri zaman kendi evindelermiş gibi rahat hareket ederler.
• Komşu komşuya ne vakit olsa lazım olur: İnsanın komşusuna gece gündüz demeden mutlaka herhangi bir işi düşebilir. Bu yüzden insan komşularıyla iyi geçinmelidir.
• Komşu lokması tatlı olur: Komşudan gelen bir ikram ya da bir yardım fazla değerli olmasa da kişiye büyük mutluluk verir.
• Komşuda pişer bize de düşer*: İnsanların, çevresindekilerin kazancından yararlanma umudunu anlatır.
• Komşudan gelenle doyulmaz: Komşu ne kadar iyi olsa da bir insana geçimini sağlayacak kadar yardımda bulunamayabilir.
• Komşuluk, kardeşlikten ileridir: İnsan düştüğünde ilk elinden tutan, ihtiyaç hissettiğinde yanında bulunan, herkesten ilk önce yardımına koşan kardeşten ziyade kapı komşundur.
• Komşunu iki inekli iste ki, kendin bir inekli olasın*: Durumunun iyi olmasını istiyorsan başkalarının da iyiliğini iste.
• Komşunun iyisine paha biçilmez, kötüsüne çare bulunmaz: İnsanın komşusu iyi olursa onu kaybetmemek için her şeyi yapar. Fakat komşu bazen kötü de olabilir. O zamanda ona katlanmaktan başka çare bulamaz.
• Komşunun kapısını döğme parmakla, el seninkini döver tokmakla: En küçük bir kötülük fazlası ile karşılığını görür.
• Komşunun sakalını yoldularsa, sen de sakalını kazıt: Komşun bir kötülüğe uğradı ise sanki sende o kötülüğe uğramış gibi ona anlayış göster ve onu yardımcı ol.
• Komşunun tavuğu komşuya kaz görünür (Komşu darısı iri olur)*: İnsan başkasında gördüğü şeyi gözünde büyüterek kıskanır.
• Komşuyu komşudan sorarlar: İnsan tanımadığı biri hakkında bilgi edinmek istiyorsa onu önce her zaman gören komşularına sormalıdır.
• Aç kurt bile komşusunu dalamaz: İnsan ne olursa olsun, ne kadar kötü olursa olsun, komşusuna zarar ve rahatsızlık vermemelidir.
• Allah komşuya kaz versin, bize de tavuk (Komşunun eşeğini iki iste ki, Allah sana bir versin): İnsan bir şeye ihtiyaç duyunca önce komşusuna başvurur. Bu yüzden komşularımızla iyi geçinmeli her zaman onların iyi olmalarını dilemeliyiz.
• Ana ile kız döğüşmüş, komşu da sahi sanmış: Aile içindeki geçici tartışmaların dışarıdan ciddiye alınmaması ve kalıcı olarak algılanmaması gerektiğini anlatır. Yakınlar arasında ufak tefek kavgalar olur ama bu durum, gerçek bir düşmanlık anlamına gelmez ve sürekli olmaz.
• Anan atan kim, yakın komşu: Devamlı görüştüğü için bazen olur ki insan komşusuyla sanki yakın akraba gibi olur.
• Ateş bacayı sarınca gayret komşulara düşer: İnsanın komşusu iyi olursa bir sıkıntıya düştüğü zaman en büyük desteği ondan görür.
• Av avlandı, tav tavlandı, deli uslandı, horoz evlendi, komşu tellendi:
  1. Bir dizi olayın gerçekleştiği ve normalde beklenmeyen durumların meydana geldiği durumları anlatır.
  2. Bir olaya, bir toplantıya, bir fırsata vb. duruma her şey bittikten iş işten geçtikten sonra ulaşıldığını anlatır.
• Aynan yoksa komşuna bak: İnsan komşusunun özelliklerini o kadar yakından gözler ki o özelliklerin çoğunu bir süre sonra kendisi de taşımaya başlar.
• Dişin ağrıyorsa çek kurtul, komşun kötüyse göç kurtul: İnsan bir dertten kurtulmak için hemen gereğini yerine getirmelidir.
• Doğurdum oğlum oldu, evlendi komşum oldu: Oğlan çocuğu evlenip aileden ayrıldığı zaman yine de isterse ana babasına yakın bir yerde oturabilir, ama kız çocuğu evlendiği zaman kocası uzak yerdeyse onunla yaşamak zorundadır.
• Düğün olur iki kişiye, kaygısı düşer deli komşuya*:
  1. Evlenecek kişiler için herkes seferber olur.
  2. Akılsız kişi, el alemin düzenlediği eğlencelerde bir aksama olmasın diye çabalar durur.
• Ekmek vermez komşu olma: Kişi komşularına karşı her zaman hoşgörülü ve eli açık davranmalıdır.
• Eşeği berk (sağlam) bağla, komşuyu hırsız etme: İnsanın komşusu ne kadar iyi olursa olsun yine de onu yanlış bir davranışa sevk edebilecek tedbirsizliklerden kaçınılmalıdır.
• Ev alma komşu al*: İyi komşular evden daha önemlidir. Ev ne kadar iyi olursa olsun eğer komşun kötüyse o evde rahat edemezsin.
• Evvel komşunu bul, sonra yurdunu tut: İnsan bir yere yerleşmeye karar vermeden önce orada komşu olacağı kimselerin iyi olmasına dikkat etmelidir.
• Gülme komşuna, gelir başına*: Birinin başına gelen kötü bir durum insanın kendi başına da gelebilir, onu ayıplamak, gülünç bulmaktan sakınmak gerekir.
• Hayır dile komşuna, hayır gele başına*: Yakınların için iyi şeyler dile ve yap ki, onlar da senin için iyi şeyler dilesinler, yapsınlar.
• Hayırlı komşu, hayırsız akrabadan iyidir: İlgi ve iyiliklerini görmekte olduğumuz dost ve komşularımız, hiçbir ilgi ve alakasını görmediğimiz hısımlarımızdan, bize daha yakındır.
• Kapa kapını, öv komşunu (Kapat kapıcığını, methet komşucuğunu): Kişi evinin sırlarını saklamalı, başkaları hakkında da dedikodu yapmamalı.
• Kapı çok, konuşacak komşu yok: Fiziksel yakınlığın sosyal ve duygusal yakınlıkla aynı anlama gelmediğini, gerçek ilişkilerin ve iletişimin önemini ifade eder. Modern yaşamda artan bireyselleşme ve sosyal izolasyona vurgu yapar. 
• Kapını iyi kapa komşunu hırsız etme: Malını mülkünü güvenceye al, bir şeyin çalınırsa komşuna hırsızlık yapmış gözüyle bakma.
• Koca karıyı sağ, komşu adamı var sever: Erkek karısının sağlıklı ve güçlü olmasını, komşusunun ise varlıklı ve eli açık olmasını ister.
• Kötü karı, kötü komşu, kötü at; birini boşa, birini boşla, birini sat: Kötü huylu kişilere hiçbir konuda güvenmemeli, çünkü onlar sürekli birilerine kötülük etmek için uğraşırlar. Bu yüzden de ömür boyu başları dertten kurtulmaz.
• Kötü komşu insanı hacet (mal) sahibi eder (Komşusuna darılan mal sahibi olur)*: Kötü komşu, komşusuna hiçbir şekilde yardımda bulunmadığından, kötü biriyle komşuluk eden, zorunlu olarak evine gerekli tüm araç ve gereçleri alır. Halk arasında "Kötü ev sahibi kiracıyı ev sahibi eder" olarak da kullanılmaktadır.
• Kötü komşunun yedi mahalleye zararı vardır: Yalancı, düzenbaz, iffetsiz bir komşu sadece kendi çevresine zarar vermekle kalmaz; kötülüklerini daha geniş çevrelere de taşır.
• Köy kalksa komşuluk kalkmaz: Bir yerde ne kadar büyük felaketler veya kötü olaylar yaşanırsa yaşansın, insanların komşuluk ilişkilerinin devam edeceğini ifade eder. Komşuluk bağı, zorluklara rağmen sürdürülen ve kolay kolay bozulmayan bir ilişkidir.
• Kurda konuk (komşu) giden, köpeğini yanında götürür: Saldırgan biriyle karşılaşacak olan kişi, kendisini koruyacak önlemler almalıdır.
• Kurt (bile) komşusunu yemez*: Bir kişi ne kadar kötü niyetli de olsa yakınlarına dokunmaz.
• Malını iyi sakla, komşunu hırsız etme: Açıkta olan şeylere göz dikenler olabilir, değerli şeyler iyi saklanmalıdır.
• Nasihat istersen, komşunun ölümü: İnsanın ders almak ve hayatın geçiciliğini anlamak için çevresindeki acı olaylara bakmasının yeterli olacağını ifade eder. Başkalarının başına gelenler, insana kendi yaşamında nasıl hareket etmesi gerektiği konusunda uyarı niteliğinde olur.
• Ölü de komşuyla diri de: İnsan yaşarken de öldükten sonra da hep çevresinde (ölü veya diri) insanlar bulunur.
• Sırça köşkte oturan komşusuna taş atmamalı*: İnsan kendinde herhangi bir kusur varken başkalarını aynı kusurla suçlamamalıdır. Kendini savunacak durumun yoksa komşuna kötülük yapmamalısın, çünkü oda sana kötülükle karşılık verebilir.
• Uğursuza komşu olma: Hayırsız işe yaramaz kimse ile komşu olmamaya dikkat et.
• Yakın komşu hayırsız hısımdan iyidir: Komşuluk ilişkileri bazen o kadar ileriye taşınır ki komşular sanki birbirlerine akraba olurlar, hatta akrabadan da iyi olurlar.
• Yaman komşu, yaman avrat, yaman at; birinden göç, birini boşa, birini sat*: Komşun kötüyse başka yere göç, eşin geçimsizse ayrıl, atın azgınsa sat, kurtul.
• Yemeğini komşudan bekleyen, çok vakit aç kalır: İnsanların kendi yaşamlarını ve geçimlerini sağlamaları gerektiğini vurgular. Başkalarından sürekli yardım ve destek bekleyen kişilerin, zaman zaman büyük zorluklarla karşılaşabileceklerini ifade eder.

Komşu ile ilgili birleşik kelimeler

• Komşu çatlatan: Komşularda ve etrafta kıskançlık duygusu uyandıracak kadar güzel olan şeyler için kullanılır: Komşu çatlatan övünmeler, komşularda küçümser burun kıvırmaya yol açar (A. S. Gitmez). Çok nazlı yürüyor; komşu çatlatan yeni gelinler gibi koluma asıldıkça asılıyor, üstüme abandıkça abanıyordu (A. Givda). Benim memurluğum, böyle komşu çatlatan yağlı kuyruklardan! (M. Yesari)
• Komşu hatırı: Komşular arasında gözetilen saygı, sevgi: "İnsan komşu hatırı sayar, şu kadıncağız da dul, oğlu da var, bir tarafı şişmesin der de iki lokma bi şey gönderir," derdi annem. (S. Kaymaz)
• Komşu kapısı: Pek yakın sayılan yer: Bizim evimizin selamlıkla harem kısmını ayıran duvarda bir küçük kapı vardı ki buna "komşu kapısı" denirdi. Komşu kadınlar hiç sokağa çıkmadan, üstlerine çarşaf giymeden bu küçük kapılardan geçerek birbirlerini ziyaret ederdi. (G. Vassaf)
• Kapı (bir) komşu: Bitişikte oturan komşu. Kapı bir komşu da olsalar ne kadar az karşılaşıyorlar diye düşündü. (Y. Nabi)