Gem nedir ne demektir? Gem ile ilgili atasözleri deyimler ve anlamları

Gem vurulmuş at

Gem, atı kontrol altında tutmak ve yönlendirmek amacıyla ağzına takılan, uçlarında halkalar bulunan metal bir araçtır. Uçlarından dizginlere bağlanan gem, binicinin atın hareketlerini yönlendirmesine ve durdurmasına yardımcı olur. Gem, binicilikte hayvanla iletişimi kolaylaştıran ve atla uyumu artıran temel araçlardan biridir.

Gem ile ilgili deyimler ve anlamları

İçinde "gem" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:

• Gem almak:
  1. (At) Alışıp hizmete elverişli duruma gelmek: Demek gem almak istemiyor... Bu ne kadar vahşilik... (H. R. Gürpınar)
  2. (mezaci) Söz dinlemek: Lâkin o hayırsız, gem alır, zincire gelir boydan olmadığını ortaya koymakta gecikmedi. (H. R. Gürpınar)
• Gem almamak: (mecazi) Söz dinlememek, buyruk altına girmemek, baskı altına alınamamak: Sel ederdi yüreğim akan suları, / Gönül atı gem almaz kırdı yuları (D. Erdem)
• Gem vurmak:
  1. Hayvanın ağzına gem takmak: Sırtına eyer koydu, ağzına gem vurdu, eyer kayısını çekti. Sıçradı sırtına bindi... (M. Kara)
  2. (mecazi) Birinin taşkınlığını önlemek: O sırada kapı zilinin çalması hırsına gem vurdu. (H. Yel)
• Gemi azıya almak:
  1. (At) Gemi azı dişleri arasına alıp etkisiz bırakarak binicisini dinlememek ve alabildiğine koşmak: Top atışı hayvanı heyecanlandırdı ve at dörtnala kalktı, gemi azıya aldı.
  2. (mecazi) Azgınlaşıp söz dinlemez olmak: Aklını yitirmiş çapulcular, kudurmuş ve gemi azıya almışlardı (V. Karanfil). Akıllanmak yerine iyiden iyiye gemi azıya aldı. (B. Başarır)
• Gemini kısmak (kasmak):
  1. Atı durdurmak için gemini çekmek: Huysuzlanan atın gemini kasmış, gelip Bɔğaçın önünde durmuştu (M. N. Sepetçioğlu). Sonra atının gemini kıstı. Geri çevirdi.
  2. (mecazi) Bir kimsenin davranışlarını kontrol altına alıp istediğini yapmasına izin vermemek.
• Ağzına gem vurmak: Susturmak, söyletmemek: Söylenenler uygun düşmedi. Ağzına gem vurdu, konuşmasını önledi. (O. İlker)

Gem ile ilgili atasözleri ve anlamları

İçinde "gem" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:

( * yaygın bilinen )

• Gem almayan atın ölümü yakındır*: (atasözünün anlamı) Dik başlılık eden hırçın kimse, bu davranışının cezasını ağır bir biçimde çeker: Petros, benim atalarım “Gem almayan atın ölümü yakındır.” der. Dik başlılık etme ve sözümü dinle. (İlgili cümle kaynağı: H. Erdem)
• Gemsiz ata, dizgin olmaz: Bir şeyin gerektiği gibi işlemesi için gerekli olan sıralı temel bileşenlerin veya niteliklerin eksikliğini vurgular.
• Atı zapt eden gemidir: Güçlü veya dizginlenmesi zor bir şeyi kontrol altına almanın ancak uygun araçlarla mümkün olduğunu ifade eder. Tıpkı gemin atın kontrolünü sağlaması gibi, insanın ya da olayların yönetilmesinde de doğru yöntem ve araçlar kullanıldığında başarı sağlanır.
• İnsanın söz anlamazı, atın gem almazı: İnsanların ve hayvanların bazen kendi başlarına hareket etmek istedikleri veya dış müdahalelere karşı direnç gösterdikleri durumları anlatır. Özellikle uyaranlara dikkat etmeyen, öğütleri dinlemeyen veya kontrol edilemeyen kişiler veya hayvanlar için kullanılır.
• Köpeğe gem vurma, kendini at sanır*: Kendisine değeri varmış gibi davranılan değersiz kişi, gerçekten değeri bulunduğuna inanır.