Felek nedir ne demektir? Felek ile ilgili atasözleri deyimler ve anlamları

Felek

1. Gökyüzü, sema: Felek, akmaktan alıkonmuş bir dalgadır. Semâ ise öyle değildir. Güneş ve ay semada, balığın suda yüzdüğü gibi akıp gider. Felek, âlemi kaplayan şeffaf bir cisimdir. (İsmail Hakkı Bursevi)
2. Dünya, alem: Dünya hiçbir günde bir Mecnun'dan (aşıktan) boş kalmıyor / Galiba bu felekte Leyla(lar), Züleyha(lar) bitmiyor. (A. Aydın)
3. Gök katlarında yer alan yıldızların insan talihi veya yazgısı üzerinde yaptığına inanılan etki: Aman felek, zalim felek! / Ateşten giydirdin yelek, / Buna dayanmaz her yürek / Bırak bir gün yüzü görek (S. Ak)
4. Asker mızıkasında at kuyruğu biçiminde püsküllü ve zilli bir aygıt.

Felek ile ilgili deyimler ve anlamları

İçinde "felek" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:

• Feleğe küsmek: Talihten umudunu kesmek, şanssızlıktan yakınmak: İnsan feleğe küstüm diye, hayata küser mi? Şeytandan darıldım diye, Allah'tan da darılır mı? (Z. Gökalp)
• Feleği şaşmak (Feleğini şaşırmak): (argo) Başına gelen bir zarar ya da kötü bir iş veya aldığı bir darbe sonucunda şaşkınlığa uğramak: Bu çirkin planı yapanlar Allah'ın "Kahhar" ismiyle feleği şaştı, darmadağın oldu (H. Ertuğrul). Daha sözü henüz bitmişti ki, yüzüne şiddetli bir tokat indi. Adam feleğini şaşırmıştı. (M. Yılmaz)
• Feleğin çemberinden geçmek: Yaşamı iyi ve kötü yanlarıyla görüp deneyimlemiş olmak, gözü açılmak: "Biz feleğin çemberinden kaç kere hopladık geçtik de adam sarrafı kesildik! Biz işe yarar yiğidi duruşundan bilir olduk tosun," dedi. (K. Tahir)
• Feleğin sillesini yemek (sillesine uğramak): Büyük bir zarara ya da yıkıma uğramak: Feleğin sillesini yemiş biçarelerdik (K. Bilbaşar). Sonra feleğin sillesine uğramış, mütemadî felâketler geçirmiş, düştükçe düşmüş... (H. N. Zorlutuna)
• Felek Mustafa'ya yâr olmadı: Talih yaver gitmedi, şans yardım etmedi: Ne etsin neylesin âlemde kişi / Felek Mustafa'ya yâr olmayınca (Karacaoğlan). Nihayet, yetmiş yaşından sonra sılaya davrandı, onda da felek Mustafa'ya yâr olmadı. (M. Ekincikli)
• Felek yâr olursa: "Bir terslik çıkmazsa, şartlar uygun giderse" anlamında kullanılan bir söz: Sonra da eğer felek yâr olursa Bursa'ya gidip, oradan da gene İstanbul'a dönüp, oradan da Ankara'ya gidip, oradan da bir geziye çıkacağım. (M. Ş. Esendal)
• Felekten bir gün (gece) çalmak: Gönlünce eğlenip hoş bir gün geçirmek: Baba oğul o gün felekten bir gün çaldılar, o kadar gezmelerine rağmen yorgunluk nedir hissetmediler (Y. Demir). O gece felekten bir gece çaldım, / Ömrümde son defa bahtiyar oldum (H. N. Atsız)
• Felekten kâm almak: Talihinden yana hiç yakınması olmadan, umduğu her zevke ererek, dilediği her şeye kavuşarak yaşamak: Bahar gülüp eğlenme mevsimi ve felekten kâm alma zamanıdır (TDV). Kör talihim, felekten kâm almama izin vermemişti. (H. F. Gözler)

Felek ile ilgili atasözleri ve anlamları

İçinde "felek" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:
( * yaygın bilinen )

• Felek adama her zaman yâr olmaz: Şansın ve talihin her zaman insanın yanında olmayacağını ifade eder.
• Felek kimine davul çaldırır, kimine dümbelek: İnsanların yaşamlarında şansın veya kaderin farklı şekillerde etkili olduğunu ifade eder. Kimi büyük fırsatlarla karşılaşırken, kimi de daha basit veya mütevazı şeylerle yetinmek zorunda kalabilirler (dümbelek: Darbukaya benzer bir tür çalgı).
• Felek, kimine kavun yedirir kimine kelek* (Felek kimine kaftan giydirir kimine yelek, kimine kavun yedirir kimine kelek): Kimi insan şanslı olur mutluluk içinde yaşar, kimi de şanssızlığının yüzünden hep sıkıntı çeker.
• Felek Mustafa'ya yâr olursa neler olur: Talih yaver giderse en garibanın bile kaderinin değişebileceğini anlatır. Şans bir gün yoksula veya mazluma gülerse, herkesin hayal edemeyeceği büyük işler gerçekleşebilir.
• Felek vakit olur, adama kelek sattırır: İnsanların hayatlarında zaman zaman olumsuzluklarla karşılaşabileceklerini ve bu durumların bazen kontrol edilemeyeceğini anlatır.
• Felekle dövüşen akıbet yenilir: Kaderle veya alın yazısıyla savaşan kişinin sonunda mağlup olacağını ifade eder. İnsan ne kadar çabalasa da bazı şeyler karşısında çaresiz kalır ve kabullenmek zorunda kalır.
• Feleğin her işi aksinedir: Talihin ve hayatın çoğu zaman insanın istediğinin tersini getirdiğini ifade eder. İnsan ne planlarsa planlasın, çoğu zaman işler beklenmeyen yönde gelişir.
• Feleğin meşrebi dönektir: Felek her ne kadar kötüyse de ara sıra insanın yüzüne güldüğü olur. Ama çoğu zaman insana şanssızlık getirir.
• Feleğin zoruna oyun kâr etmez: Kaderin veya hayatın zorluklarına karşı ne kadar uğraşsan da, bazen tüm çabaların sonuçsuz kalabileceğini ifade eder. Hayatın zorlukları karşısında oyun veya hile işe yaramaz, bu zorluklara karşı sabır ve dirayet gereklidir.
• Bak şu feleğin kârına, ayıya da kaval çaldırır: Kaderin veya talihin insanları şaşırtacak, beklenmedik durumlar yaratabileceğini ifade eder.
• Bu döner felekte (devr-i felekte) kesilmez ümit: Hayat sürekli değiştiği için umudun da hiçbir zaman tükenmemesi gerektiğini anlatır. Kötü giden şeyler bir gün iyiye dönebilir; dönen felek her an yeni bir fırsat sunabilir.
• Her zaman felek (talih) insana yar olmaz: İnsan amaçladığı şeylere her zaman ulaşamaz.
• Neler geldi geçti felekten, duyulmadı deve geçti elekten: Yaşamda pek çok olay ve değişiklik olsa da insanların çoğu zaman bunları fark etmediklerini ifade eder. Hayatın hızlı akışında bazı önemli olaylar bile gözden kaçabilir veya duyulmaz.
• Neler gelmez felekten, develer geçer elekten: Kişinin talihi açıksa en olmadık işler oluverir, nasibini en olmadık yerlerden kazanır.
• Yetim büyür, felek utanır: Hayatın zorluklarına rağmen ayakta duran ve başarıya ulaşan kimsesiz insanın gücünü ve direncini anlatır.