|
| Aslan |
- (zooloji) Kedigiller familyasından, erkekleri yeleli, Asya ve Afrika'da yaşayan, yırtıcı ve çok güçlü olan bir hayvan türü.
- (mecazi) Gürbüz, cesur ve yiğit adam: O Allah'ın Aslanı'ydı... İnananların hamisiydi. Nerede dara düşseler, oradaydı. (H. Tokak)
- (gökbilim) Zodyak üzerinde, Yengeç ve Başak burçları arasında yer alan burcun adı.
Aslan ile ilgili deyimler ve anlamları
İçinde "aslan" kelimesi geçen deyimler, birleşik kelimeler, açıklamaları ve örnek cümleler:
- Aslan gibi:
- (Erkekler için) Boylu boslu, güçlü kuvvetli, yakışıklı: Uzun boylu, kilolu, yağlı güreşlere çıksan tutamayacağın kalın ensesiyle aslan gibi babayiğit delikanlı içeri dalıverdi. (F. Türkoğlu)
- Sağlığı yerinde: Yok bir şey, aslan gibisin, sadece ilaç verdi, onu da kullanacaksın daha güçlü bir aslan olacaksın. (F. Dalgıç)
- Aslan kesilmek: (deyiminin anlamı)
- Aslan gibi güçlü ve cesur duruma gelmek: O gariban anam aslan kesildi. Korudu gözetti beni. (V. A. Kızıltepe)
- (Bir kimseyi) Yanıltmak, şaşırtmak ya da korkutmak için, öyle olmadığı halde öfkeli, güçlü kuvvetli, saldırgan gibi gözükmek: "Dün taş altında fare gibi yaşayanlar da bugün aslan kesildi niyeyse," dedi Lafçı Yusuf. (D. Poyraz)
- Aslan payı: En büyük pay, en kuvvetlinin haksız olarak aldığı pay: Parçalandı bir kıtanın toprakları, / Aslan payını aslan olmayan aldı... (A. N. Asya)
- Aslan sütü emmiş: (Daha çok delikanlılar için) Cesur, kahraman güçlü: "Vurun bahadırlarım... Vurun aslan sütü emmiş kahramanlarım." Bu nâraya kulak veren üç arkadaş kendilerinden geçmişlerdi. Düşman hatlarına yalın kılınç dalıyorlardı. (F. F. Tülbentçi)
- Aslan yürekli: Çok cesur, yiğit: Âlemde mazlumların imdadına yetişen aslan yürekli adamlar vardır. Onlar, mazlumların sesini duyduklarında hemen Hakk'ın rahmeti gibi yardıma koşarlar. (Mesnevi)
- Aslanın ağzına girmek: Tehlikeli işlere girerek, cesaret göstermek, büyük özverilerde bulunmak: Oysa sağ olsunlar, Arif beyimiz aslanın ağzına giriyorlar. (K. Tahir)
- (Bir şey) Aslanın ağzında olmak: Elde edilmesi çok güç olmak: Hayat ne kadar zor, ekmek aslanın ağzında. (E. Karasu)
Aslan ile ilgili atasözleri ve anlamları
İçinde "aslan" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:
( * yaygın bilinen )- Aslan ağzından şikar alınmaz: Güçlü kuvvetli kimselerin hakkını kimsenin yiyemeyeceğini, onlardan kar elde etmenin veya fayda sağlamanın mümkün olmayacağını vurgular (şikar: av).
- Aslan avını gülerek avlar: Güçlü ve yetenekli birinin, karşılaştığı zorlukları veya mücadeleleri zevkle ve kolayca aşabildiğini ifade eder.
- Aslan bile gün olur fareye muhtaç olur: Öyle zamanlar olur ki çok güçlü ve kuvvetli kimseler bile zayıf güçsüz kimselerin yardımına ihtiyaç duyarlar.
- Aslan dişisine bakar da kuvvet alır: Erkeğin hayatındaki kadının ona güç ve destek verdiğini ifade eder. Bir erkeğin karısından aldığı moral, cesaret veya motivasyonun onun güçlenmesine katkıda bulunduğunu vurgular.
- Aslan diye yapıştım, tilki kuyruğu buldum: Bir şeyi veya birini güçlü, etkili veya değerli sanarak yaklaşıp, aslında beklenenden çok daha değersiz veya etkisiz olduğunu fark etmek anlamında kullanılır.
- Aslan doğan aslan ölür: Temiz, dürüst, yiğit kimseler öldükten sonra da öyle bilinir, kimse arkasından kötü söz söylemez.
- Aslan, kocayınca fare deliği gözetir*: Gençliklerinde güçlerini zorbalıktan alanlar yaşlandıkları, zorbalıklarını sürdürecek güçleri kalmadığı zaman başkalarının elinde oyuncak olurlar.
- Aslan kuyruğu ile oynamak, kendi başına iş açmaya çabalamaktır: Bilinçsizce veya gereksiz yere tehlikeye girmek anlamında kullanılır; güçlü veya saldırgan bir kişiyle uğraşmanın sonuçlarının ciddi olabileceğini vurgular.
- Aslan köpek havlamasına iltifat/itibar etmez: Güçlü ve kendinden emin kişilerin, küçük veya önemsiz tehditlere ya da eleştirilere aldırış etmeyeceklerini ifade eder. Büyük ve güçlü insanların küçük meselelerle uğraşmadığını ve kendi değerlerini bildiklerini vurgular.
- Aslan kükrerse atın ayağı kösteklenir*: (atasözünün anlamı) Güçlünün uyarı niteliğindeki bir davranışı üzerine güçsüz ne yapacağını şaşırır.
- Aslan mert olur, kaplan hilekar: Aslanın doğrudan ve cesur bir şekilde hareket ettiğini, kaplanın ise bazen hile veya kurnazlığa başvurabileceğini ifade eder. Bu atasözü genellikle insan karakterlerini tanımlarken kullanılır; birinin doğrudan ve dürüst, diğerinin ise bazen dolambaçlı veya hileli yollarla hedefine ulaşmaya çalıştığını anlatır.
- Aslan, payını tilkiye kaptırmaz: Güçlü, çevresi geniş kişiler kimseye haklarını yedirmezler.
- Aslan postunda gönül dostunda*: Her şey yakıştığı görünüm ve ortamında güzeldir.
- Aslan varken kediye ciğer düşmez: Güçlü kuvvetli kimselerin olduğu yerde, güçsüz zayıf kimseler söz sahibi olamazlar.
- Aslan yatağında tilki nice kuyruk sallar: Akılı, kurnaz kimseler kendisinden güçlü kimselerin elinden kurnazlığı sayesinde kolayca kurtulur hatta onlarla dalga bile geçerler.
- Aslan yatağında, yiğit çağında: Becerikli ve bilgili kişi yaşadığı yer ve yaptığı işlerden, mert ve dürüst kişi de davranışlarından belli olur.
- Aslan yattığı yerden belli olur*: Bir kimsenin nasıl biri olduğu, oturduğu ve yaşadığı yerin temizliğinden ve düzeninden anlaşılır.
- Aslana ot atar, ata et: Bir kişinin neye ihtiyacı olduğunu bilmeden yanlış ve uygunsuz bir şekilde davranmasını ifade eder. İnsanlara veya durumlara uygun olmayan çözümler veya teklifler sunmanın anlamsızlığını ve yanlışlığını vurgular.
- Aslandan doğan aslandır (Aslandan aslan doğar): Güçlü veya başarılı bir kişinin çocuklarının da genellikle onun gibi güçlü veya başarılı olacağını ifade eder.
- Aslandan korkulur, bağlı bile olsa: Güçlü kuvvetli, yüksek mevki sahibi kimseler zor durumda kalsa bile yine de kimse onlara sataşmaya cesaret edemez.
- Aslanın adı çıkmış, çakallar baş keser: Haksızlık veya kötülük yapacağı düşünülen kişi yerine bu konuda adı ön plana çıkan kişiler asıl haksızlığı ve kötülüğü yaparlar.
- Aslanın ölüsünden tilkinin dirisi (yeğdir) (Sağ tilki ölmüş aslandan iyidir): Bir insan ne kadar güçlü olursa olsun bir işe yaramadıktan sonra önemli değildir.
- Aslanın payı ağızına gelir: Güçlü, kudretli kimseler istediklerini zorlanmadan elde ederler.
- Aslanın yanında kedi kuyruğu kıpırdamaz: Güçlü veya otoriter bir kişi veya durum karşısında diğerlerinin sessiz kalıp hareketsiz kaldığını ifade eder. Toplumda genellikle güçlü insanların isteklerinin ve kararlarının daha fazla geçerliliği olduğunu ve diğerlerinin bu duruma sessiz kalma eğiliminde olduğunu vurgular.
- Aslanla gezen taşa, kurtla gezen leşe konar: Kişinin kiminle vakit geçirdiğine bağlı olarak kaderinin veya hayatının şekilleneceğini ifade eder. İyi ve güçlü insanlarla birlikte olanların daha iyi sonuçlar elde edeceğini, kötü ve zayıf insanlarla birlikte olanların ise olumsuz sonuçlara maruz kalacağını vurgular.
- Aslanlar kazanır, tilkiler yer: Güçlü kuvvetli kimseler güçleri sayesinde istediklerini elde eder, fakat çevrelerinde açık göz, kurnaz kimseler varsa elde ettiklerini onlara kaptırır.
- Aç kurt aslana saldırır* (Aç köpek, kendini aslana vurur): Aç kimse, açlığını gidermek için gerekirse en tehlikeli davranışları bile göze alır.
- Al (aldatma) ile aslan tutulur, güç ile sıçan (gücüğen) tutulmaz (al aslan tutar, güç sıçan tutmaz)*: Gücün yetmediği birçok konuda zeka sayesinde başarı kazanılabilir.
- Arı gibi çalış, aslan gibi ye: Çok çalışıp emek vererek kazanç sağlamayı ve elde edilen kazancı hak ederek doyasıya tüketmeyi ifade eder.
- Bağlı aslanı herkes keser: Kendini savunacak durumda olmayan kişi güçlü de olsa kolaylıkla zarar görür.
- Bağlı (ölmüş) aslana tavşanlar bile hücum eder: Güçlü, varlıklı kişi bir gün çaresiz ve muhtaç durumda kaldığı zaman kendisinden kat kat düşük kimseler bile onu ezmeye çalışırlar.
- Beni tilki yiyeceğine aslan yesin: Kişi, kurnaz, aldatıcı kimselere yenik düşmektense, güçlü ve olgun kimselere mağlup olmayı tercih eder.
- Cahilden kork, aslandan korkma: Bilgisiz veya cahil bir kişiden zarar gelebileceğini ancak güçlü veya korkulan birinden zarar gelmeyeceğini ifade eder. Korkunun doğru yerde olması gerektiğini ve güçlü kişilerden değil, bilgisiz veya haksız olanlardan kaçınılması gerektiğini vurgular.
- Çul içinde (altında) aslan yatar: Bir kişinin dış görünüşünden veya ilk izlenimden daha fazla değere sahip olabileceğini ifade eder. Birinin aslında göründüğünden daha güçlü, yetenekli veya etkileyici olabileceğini vurgular.
- Dişi aslan tek doğurur ama aslan doğurur: Genellikle değerli veya nadir olan şeylerin az bulunduğunu ifade etmek için kullanılır.
- Ekmek aslanın ağzında*: Yaşam kavgasında (özellikle de günümüzde) geçim sağlayacak bir iş bulmak ve para kazanmak güçtür.
- Erkek aslan, aslan da; dişi aslan, aslan değil mi?: Güçlülük ve yüreklilik yalnız erkeklere özgü değildir. Kadın da güçlü ve yürekli olabilir: Aslan aslandır ha erkek olmuş ha kadın fark etmez. (M. F. Işık)
- Her gönülde bir aslan yatar (Her yiğidin gönlünde bir aslan yatar)*: Herkesin kendine göre büyük bir emeli vardır.
- İki aslan bir posta sığmaz: Aynı yetki veya güce sahip olan iki kişinin aynı yerde veya aynı mevkide uyumlu bir şekilde çalışamayacağını ifade eder.
- İki kedi bir aslana pes dedirir: Birkaç kişinin veya güçlerin bir araya gelerek, daha büyük veya güçlü bir rakibe karşı başarılı olabileceğini anlatır.
- Kardan aslandır, güneş görmeye gelmez: Güçlü gibi görünmesine rağmen gerçekte zayıf veya dayanıksız olan bir kişinin zorluklar karşısında dayanamayacağını anlatır.
- Kediyi kovalaya kovalaya aslan ederler (Ürkütme kediyi, aslan edersin): Korkak kimseler üzerlerine çok varılırsa cesur kesilirler.
- Köpeğin (İtin) artığını aslan yemez: Güçlü bir kişinin, kendisine yakışmayan veya değeri düşük olan şeyleri kabul etmeyeceğini veya tercih etmeyeceğini ifade eder.
- Kırk kurda bir aslan ne yapsın: Bireyin gücü veya yetenekleri ne kadar büyük olursa olsun, büyük ve kalabalık zorluklar veya düşmanlar karşısında çaresiz kalabileceğini anlatır. Sayısal üstünlüğün bazen bireysel güçten daha etkili olabileceğini vurgular.
- On para on aslanın ağzında*: "Para kazanmak çok güçleşti" anlamında söylenen bir atasözü.
- Tilki ininde aslan yatmaz: Birinin statüsüne veya önemine uygun olmayan bir yerde bulunmayacağını veya bulunmaması gerektiğini ifade eder.
- Uyur aslanı uyandırma: Durup dururken kimseye zarar vermeyen ama kızdığında tehlikeli olabilen bir kişiye veya duruma müdahale etmemek gerektiğini ifade eder.
- Ürkütme tavşanı aslan edersin: Korkaklar tahrik edilince anormal derecede cesaret kazanırlar.
- Yatan aslandan (kurttan) gezen tilki yeğdir (iyidir)*: Az güçlü olup çalışan, çok güçlü olup çalışmayandan daha değerlidir.
Soru/Yorum Formu