Al nedir ne demektir? Al ile ilgili atasözleri deyimler ve anlamları

al (I)

1. Kızıl alev rengi, kan rengi, narçiçeği rengi, kızıl, parlak kırmızı: Her rengi istemez, gönlümüz şimdi aldadır. (Y. K. Beyatlı)
2. [At donu (at rengi)] Dorunun açığı: Al bir ata binmişti, al. (F. H. Dağlarca)
3. Yüze sürülen pembe boya, allık, düzgün: Gözüne sürme çekmiş, yüzüne al sürmüş.

Al Bayrak

• Al bayrak (sancak): Türk bayrağı, Bayrağımız.
• Albastı: Doğum sırasında temizliğe dikkat edilmemesi yüzünden lohusanın (yeni doğum yapmış kadının) tutulduğu ateşli hastalık.
• Al duvak: Eskiden gelinlerin yüzüne örtülen, kenarları sırma işlemeli kırmızı duvak.

al (II)

1. Aldatma işi, dolap, düzen: İstanbul, insanı kendi haline bırakmaz, zorlar, büyüler, binbir al ile ta içine işleyip ille de kendi düşüne sürükler. (İlgili cümle kaynağı: N. Ataç)

• Al etmek: Aldatmak, oyuna getirmek: Dedim lebin şeker midir, bal mıdır? / Dedi bana edeceğin al mıdır? (Gevheri)
• Ala düşmek: Tuzağa düşmek, aldatılmak: Ahmet beni ala düşürdü.

Al (III)

1. (kimya) Alüminyum elementinin simgesi.

Al ile ilgili deyimler ve anlamları

İçinde "al" kelimesi geçen deyimler ve açıklamaları:

• Al al olmak: Pençe pençe kızarmak, kıpkırmızı olmak: O gül yüzlü, bu soruma alındı ve yüzü al al oldu. (S. Murad)
• Al bağlamak: (deyiminin anlamı) (Eskiden genellikle kadınlarda) Fesin, başlığı üzerine al yazma sararak mutluluğunu ve sevincini belli etmek: Al bağlarım divanına dururum. (Karacaoğlan)
• (Loğusayı) Al basmak: (Loğusa) Albastı hastalığına uğramak.
• Al giyen alınır (Al giymedim ki alınayım): Bir kimsenin, belirli bir durumda alınganlık göstermesi için herhangi bir neden olmadığını belirtmek amacıyla kullandığı söz.
• Al kanlara boyanmak (bulanmak): Yaralanmak, vurularak ölmek, şehit olmak.
• Alı al moru mor: Yüzü telaş ya da coşkudan kıpkırmızı olmuş: Neden bırakacakmışım, bak kız ne hale girdi, alı al moru mor. (A. Rasim)
• Alı sat doru al: Değersizi bırakıp değerliye bakmak için öğüt niteliğinde söylenir.

Al ile ilgili atasözleri ve anlamları

İçinde "al" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:

• Al elmaya taş atan çok olur: Değerli kimselere çatarak, onlara saldırarak bundan ün ve çıkar sağlamayı amaçlayan insanlar az değildir.
• Al (kırmızı) gömlek gizlenemez: (atasözünün anlamı) Çevrenin dikkatini çekecek işler gizli kalamaz.
• Al kiraz üstüne kar yağar: Umulmadık, beklenmedik, olanaksız gibi görünen şeyler de olabilir (kirazın iyice kızardığı sıcak havalarda bile kar yağabilir, hiçbir şey imkansız değildir).
• Al (aldatma) ile aslan tutulur, güç ile sıçan (gücüğen) tutulmaz (al arslan tutar, güç sıçan tutmaz): Gücün yetmediği birçok konuda zeka sayesinde başarı kazanılabilir.