|
| Devlet kuşu |
- Belirli bir ülkesi olup bir hükümet yönetimi altında örgütlenmiş bulunan ulus ya da ulusların oluşturduğu siyasal topluluk.
- Hükümet, devletin yönetim katı.
- (mecazi) Mutluluk, talih: "Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi / Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi" (Kanuni Sultan Süleyman)
Devlet ile ilgili birleşik kelimeler
- Devlet baba: (halk dilinde) Koruyucu özellikleri nedeniyle devlet için kullanılır: Türkler 'de devlet, topraktan daha önemli hale gelmiş ve "devlet baba" olmuştur. Toprağını ise "devlet baba"nın koruyuculuğunda "ana vatan" olarak ifade etmiştir. (M. Aygen)
- Devlet kapısı: Devletin kurum ve kuruluşları; hükûmet kapısı: Bürokrasi, Ankara'daki devlet kapısı benim için çok uzaklarda kaldı. (F. Toksöz)
- Devlet sırrı: Devletin güvenliği, iç ya da uluslar arası çıkarları gereği gizli kalması gereken ve açıklanması yasaklanan bilgi.
Devlet ile ilgili deyimler ve anlamları
İçinde "devlet" kelimesi geçen deyimler, açıklamaları ve örnek cümleler:
- Devlet düşkünü: Bolluk ve mutluluk yani devlet içindeyken sonradan bunları yitirmiş olan (kimse): Limana bakan burcun üstünde şahane bir ev harabesi var. Devlet düşkünü, görmüş geçirmiş insanlar gibi hüzün içinde ve harap... (S. Ayverdi)
- Devlet kuşu: Beklenmedik bir iyilik, iyi talih: "Sen iyi gençsin. İyi şeylere lâyıksın oğul... Başına devlet kuşu kondu. Doğru saraya git, padişahımızın elini op ve kızını eş olarak kabul et" demiş... (S. Kaplan)
- Devlet sırrı: Son derece gizli konu: Yoksa bana devlet sırrı mı vereceksin teyze? Haydi söyle bakalım, merak ettim doğrusu... (Ş. Y. Şenler)
- Devlete ermek: Büyük bir saadete veya mevkie erişmek: Ey Hakk aşığı, beden kuyusunda gaflete dalma, aklını başına al da gökyüzü kovasını tut! Hz. Yusuf o kovayı tuttu da, kuyudan kurtuldu. Devlete erdi, Mısır'a sultan oldu. (Divan-ı Kebir'den Seçmeler)
- Devletle!: "Güle güle" yerine kullanılan bir esenleme sözü: "Güle güle gidin! Devletle, şevketle, selamlarla gidin!.." diye dua etti Kabak Musdu. (F. Baykurt)
Devlet ile ilgili atasözleri ve anlamları
İçinde "devlet" sözcüğü geçen atasözleri ve açıklamaları:
- Devlet adama ayağıyla gelmez: Zenginlik ve talih kişiyi gelip bulmaz, çalışıp çabalamakla elde edilir.
- Devlet malı deniz, yemeyen keriz (domuz): Devlete hainlik etmeyi sanat haline getirenlere göre, devletin bitmez tükenmez malı vardır; yolunu bulup ondan aşırmayan ise, budaladır.
- Devlet oğul, mal tahıl, mülk değirmen: İnsanlar için en değerli şeyler en gerekli olanlardır. En büyük mutluluk ve zenginlik, oğul sahibi olmak; en gerekli mal, tahıl; en değerli mülk, değirmendir.
- Beylik çeşmeden su içme (içilmez): Ucu devlete dokunan işlere yanaşmak, bu gibi işlerle uğraşmak tehlikelidir; akla gelmeyen bir noktadan büyük sorumluluk çıkarır.
- Beylik fırın has çıkarır: Devlet görevlisi olmanın insana birçok kazanç sağladığını şaka yollu anlatmak için söylenir.
Soru/Yorum Formu