Fosfor elementinin özellikleri nedir? Kısaca kullanım alanları

Fosfor Elementi

Fosfor, simgesi P, atom numarası 15, atom ağırlığı 30,974 yoğunluğu 1,82 olan, yarı saydam, yumuşak, mumsu, karanlıkta ışık saçarak parıldayan, çeşitli renklerde olan, sarımsak kokulu bir elementtir. Periyodik tabloda 5A grubunda (azot grubu) 3. periyotta bulunur. Hennig Brand tarafından 1669'da Almanya'da keşfedilmiştir.

En çok fosfatlı kayalarda bulunur. Saf fosfor elementi, fosfatlı kaya, kok ve silikadan oluşan bir karışımın yaklaşık 1450 °C'ye kadar ısıtılmasıyla elde edilir.

Fosfor, beyaz, kırmızı ve siyah olmak üzere üç ana alotropa sahiptir:

• Beyaz fosfor zehirlidir ve hava ile temas ettiğinde kendiliğinden tutuşabilir. Bu nedenle su altında saklanmalıdır. Karanlıkta ışıldar. Genellikle fosfor bileşikleri üretmek için kullanılır. İlaçlama zehirleri, sis ve yangın bombalarında da kullanılır.
• Kırmızı fosfor, beyaz fosforu 250 °C'ye kadar ısıtarak veya güneş ışığına maruz bırakarak elde edilir. Kırmızı fosfor zehirli değildir ve beyaz fosfor kadar tehlikeli de değildir ve karanlıkta ışıldamaz. Bununla birlikte sürtünme ısısı tekrar beyaz fosfora dönüşecek kadar yeterlidir. Genellikle kibrit ve havai fişek yapımında kullanılır.
• Siyah fosfor, beyaz fosforun yüksek basınç altında ısıtılmasıyla elde edilir. Siyah fosfor, fosforun en az reaktif formudur ve optik ve elektronik uygulamalarda büyük potansiyele sahip katmanlı bir yarı iletkendir.

Fosfor atomu elektron kabuk modeli

Ayrıca fosfor, fosforik asit olarak, alkolsüz içeceklerde ve üçlü süperfosfat gübre gibi birçok fosfat bileşiği oluşturmak için kullanılır. Trisodyum fosfat, bir temizlik maddesi ve bir su yumuşatıcı olarak kullanılır. Kalsiyum fosfat, çini yapmak ve kabartma tozu üretiminde kullanılır. Bazı fosfor bileşikleri karanlıkta parlar veya ışımayı önce absorbe edip sonra yayarlar. Bu yönleriyle de flüoresan ampul ve televizyonlarda kullanılırlar.

Fosfor Element Özellikleri

Simgesi:	P
Atom Numarası:	15
Grup:	Ametal
Kristal Yapısı:	Monoklinik
Atomik Ağırlığı:	30,973762
Proton Sayısı:	15
Nötron Sayısı:	16
Elektron Sayısı:	15
Enerji seviyesi (kabuk) başına elektronlar:	2,8,5
Elektron konfigürasyonu (dizilimi):	[Ne] 3s2 3p3
Değerlik (valans):	3,5
Erime Noktası:	44.1 °C
Kaynama Sıcaklığı:	277 °C
İyonlaşma enerjisi:	1011,7 (kJ/mol)
Elektron ilgisi:	71,7 (kJ/mol)
Elektronegatiflik:	2,19
Kovalent Yarıçap:	1.06 Å
İyonik Yarıçap:	.17 (+5) Å
Atomik Yarıçap:	1.23 Å
Atomik Hacim:	17.0 cm3/mol
1. İyonizasyon Potansiyeli:	10.4867 V
2. İyonizasyon Potansiyeli:	19.725 V
3. İyonizasyon Potansiyeli:	30.18 V
Yarılanma ömrü:	Kararlı
Bilinen izotopları:	24P, 25P … 46P
Kararlı izotopları:	31P
Radyoaktiflik:	Hayır
Bozunma şekli:	Bozunma yok
Oksidasyon Durumu:	±3,(5),7
Yoğunluk @ 293 K:	1.82 g/cm3
Özgül Isı:	0.77 J/gK
Buharlaşma Isısı:	12.129 kJ/mol
Füzyon Isısı:	0.657 kJ/mol
Elektriksel İletkenlik:	1.0E-17 106/cm ohm
Termal İletkenlik:	0.00235 W/cmK
Elastisite modülü:	5 103 MPa
Isıl Genleşme Katsayısı:	127 10-6 K-1
Yer kabuğundaki bolluk:	0.099%
Deniz suyundaki bolluk:	7×10-6%
İnsan vücudundaki miktarı:	1.1%
Manyetiklik:	Diyamanyetik
Sertlik:	—
Kafes Parametresi:	3.3137 Å
Kafes Parametresi:	10.478 Å
Kafes Parametresi:	4.3765 Å